TRÒ CHUYỆN VỚI TRỊNH XUÂN THUẬN - Trang 63

tới Mặt Trăng của NASA.
Nhưng, xin phép được nhắc lại là tôi hoàn toàn từ chối dùng luận cứ về
những ảnh hưởng đối với công nghệ, thậm chí còn chưa dự đoán trước
được, để biện minh cho nghiên cứu trí tuệ khoa học. Cần phải làm nghiên
cứu chỉ vì vinh quang của trí tuệ con người.
Một câu hỏi đang làm cháy bỏng môi tôi, đó là ông nghĩ về thực tại trong
vật lý thiên văn? Tôi xin nói chính xác hơn. Ông đã giải thích rằng công
việc của ông trước hết là xây dựng một lý thuyết, sau đó kiểm chứng nó
thông qua các dụng cụ, mà thường là một kính thiên văn thu các tính hiệu
sáng tới từ Vũ trụ. Những tín hiệu này được số hóa, sau đó ông sẽ cho hiển
thị các hình ảnh trên mà hình TV đồng thời có thể thay đổi thoải mái độ
tương phản để nghiên cứu chi tiết này hay khác. Vậy thì khi ông nói: tôi
nhìn thấy một thiên hà trên màn hình của tôi, liệu ông có chắc rằng đó đúng
là một thiên hà hay không? Tính hiện thực mà các ông đạt tới ở mức nào?
Sự lọc qua hệ thống dụng cụ của các ông có đáng tin cậy không hay xét cho
đến cùng cái mà các ông nhìn thấy chẳng qua chỉ là một hình ảnh? Đây là
một câu hỏi mang tính triết học hơn là khoa học.
Câu hỏi của ông là rất có ý nghĩa. Theo mức độ các dụng cụ ngày trở nên
phức tạp, nhà thiên văn sẽ càng ngày càng xa dần hiện thực thô. Nó được
lọc qua những mạch điện tử rối rắm, rồi được xào nấu, số hóa và dựng lại
nhờ các máy tính mạch và qua các xử lý toán học phức tạp.
Tôi luôn cảm thấy một cảm giác sâu xa về tính không gian khi tôi tiến hành
quan sát, chẳng hạn như qua một kính thiên văn ở trên quỹ đạo xung quanh
Trái Đất. Khi gõ ngón tay trên bàn phím máy tính, tôi gửi các lệnh qua một
anten rađa tới vệ tinh đang bay trên quỹ đạo, ở trên đầu tôi hàng chục ngàn
kilômét. Những lệnh này được nhận và xử lý bởi một máy tính đặt trên vệ
tinh và máy tính này điều khiển kính thiên văn hướng tới thiên hà mà tôi
muốn quan sát. Nó sẽ thu thập ánh sáng. Một khi quan sát đã kết thúc, tôi ra
lệnh cho vệ tinh gửi về Trái Đất cho tôi những hình ảnh đã thu được và
hình ảnh này sẽ hiện trên màn hình trong phòng điều khiển và cho phép tôi
thoải mái phân tích. Cảm giác về tính không thực này đặc biệt mạnh khi tôi
dùng kính thiên văn vô tuyến khổng lồ ở New Mehico. Tôi cứ ngỡ như