TRÒ CHUYỆN VỚI TRỊNH XUÂN THUẬN - Trang 71

Đây là vấn đề về hướng của thời gian. Tôi vừa nói với ông về thời gian tâm
lý luôn luôn trôi về phía trước. Tất cả chúg ta đều bị chi phối bởi mũi tên
đó của thời gian, nó nhất thiết sẽ dẫn chúng ta từ chiếc nôi tới nấm mồ và
gây ra nỗi ám ảnh về cái chết của mỗi chúng ta. Đứa bé sinh ra, lớn lên, già
đi rồi chết. Không ai có thể làm dừng hoặc đảo ngược được dòng chảy của
thời gian tâm lý. Nó là bất thuận nghịch.
Tính bất thuận nghịch này cũng được tìm thấy trong thế giới vĩ mô bao
quanh chúng ta và bị chi phối bởi cái mà người ta gọi là thời gian nhiệt
động học. Nhiệt động học là khoa học nghiên cứu về các tính chất của
nhiệt. Trong thế giới vĩ mô, các sự kiện diễn ra theo một chiều duy nhất.
Một cốc trà nóng để trên bàn sẽ nguội dần. Một mẩu nước đá sẽ tan dưới
ánh nắng mặt trời. Một nhà thờ bỏ hoang sẽ dần đổ nát. Một chiếc cốc thủy
tinh rơi xuống đất sẽ vỡ thành trăm mảnh. Đó là những tình huống trong
cuộc sống hàng ngày mang trong chúng chiều của thời gian. Bạn sẽ không
bao giờ thấy một cốc trà tự động hâm nóng trở lại, nước tự động đóng
thành băng dưới nắng mặt trời, đống đổ nát tự dưng lại thành ngôi nhà thờ
mỹ lệ, cũng như những mảnh cốc vỡ tự lắp lại thành chiếc cốc nguyên vẹn.
Hướng của thời gian nhiệt động được áp đặt bởi cái gọi là nguyên lý hai
nhiệt động học, nó nói rằng mức độ hỗn loạn (cái mà các nhà vật lý gọi là
entropy) luôn luôn tăng. Mọi vật sẽ luôn luôn bị xuống cấp. Chúng sẽ hao
mòn theo thời gian. Những ngôi nhà sẽ hư hỏng và các bông hồng sẽ tàn
phai. Thời gian nhiệt động này trôi cùng chiều với thời gian nhiệt động: nó
hướng tới sự hao mòn và chết chóc. Ông có thể cãi lại rằng nguyên lý cho
rằng tất cả đều hướng tới sự hỗn độn là trái với sự tiến hóa của Vũ trụ đi từ
Big Bang tới chính chúng ta, tức là đi từ trạng thái hỗn độn (Vũ trụ ở lúc
khởi đầu của nó là món súp đồng nhất của bức xạ và các hạt sơ cấp) tới một
trạng thái có tổ chức cực cao là bộ óc của con người có khả năng hiểu được
sự tuyệt đẹp của Vũ trụ và biết đặt những câu hỏi về nguồn gốc và lịch sử
của nó. Thực tế, nguyên lý hai của nhiệt động học không hề cấm đoán một
góc nào đó trong Vũ trụ có trật tự xuất hiện miễn là ở những nơi khác sự
mất trật tự lớn hơn được tạo ra để bù trừ cho trật tự đó. Chẳng hạn, để tạo
ra sự sống trên Trái Đất, cần phải có năng lượng của Mặt Trời. Nhưng, Mặt