TRÒ CHUYỆN VỚI TRỊNH XUÂN THUẬN - Trang 73

trong số hàng ngàn hạt, kaon là hạt duy nhất có tính bất thuận nghịch. Mặt
khác, nó lại không có mặt trong vật chất tạo nên tất cả chúng ta cũng như
các thiên hà mà chỉ xuất hiện trong các va chạm mạnh trong lòng các máy
gia tốc hạt.
Vậy, tại sao thời gian vật lý ở mức vi mô lại mất đi tính bất thuận nghịch?
Vẫn còn chưa có ai biết được điều bí mật đó.
Phải chăng cái thời gian vật lý ấy, đó chỉ là sự tạo dựng đơn giản của trí
tuệ? Và về một khía cạnh nào đó nó chẳng liên quan gì tới thực tại cả?
Cũng có thể. Hành trạng của các hạt sơ cấp tạo nên vật chất đã được cơ học
lượng tử mô tả rất tốt. Nhưng hoàn toàn chắc chắn đó mới chỉ là một phần
của thực tại. Mặt khác, trong cơ học lượng tử còn có những vấn đề về mặt
khái niệm chưa phải đã được làm sáng tỏ hoàn toàn. Người ta vẫn còn chưa
biết tại sao các hạt lại không tuân theo tính bất thuận nghịch của thời gian,
cũng như chưa biết tại sao não người lại đi theo sự trôi không cưỡng nổi
của thời gian, từ quá khứ đến tương lai.
Sau thời gian, xin ông nói cho chúng tôi biết về không gian!
Quan niệm của chúng ta về không gian, đã thay đổi rất nhiều kể từ đầu thế
kỷ. Và cũng chính Einstein là người đưa đến cuộc cách mạng đó. Không
gian của Einstein khác một cách sâu sắc so với không gian của Newton.
Không gian Newton là tĩnh và bất động. Đó chỉ là cái sân khấu thụ động
nơi diễn ra các tấn kịch của Vũ trụ với diễn viên là các hành tinh, các ngôi
sao và các thiên hà. Einstein đã cho không gian một vai diễn. Không gian
đã vứt bỏ đặc tính thụ động của mình và trở nên động. Nó có thể co, giãn,
biến dạng hoặc xoắn lại tùy theo lực hấp dẫn. Nghĩa là có một sự tương tác
giữa vật chất và không gian. Trong trường hấp dẫn mạnh như trường của
một lỗ đen chẳng hạn, không gian bị gấp lại tới mức ánh sáng không thể
thoát ra được. Thế còn tại sao Mặt Trăng lại quay quanh Trái Đất? Newton
nói rằng đó là do lực hấp dẫn của Trái Đất tác dụng lên Mặt Trăng. Einstein
đã vứt bỏ hoàn toàn khái niệm lực. Theo ông, trường hấp dẫn của Trái Đất
đã làm cong không gian xung quanh nó và Mặt trăng chuyển động theo quỹ
đạo hình elip xung quanh Trái Đất là bởi vì quỹ đạo đó là ngắn nhất trong
không gian cong đó.