TRÒ CHUYỆN VỚI TRỊNH XUÂN THUẬN - Trang 94

con người.
Câu hỏi trước đã dẫn tôi tới câu hỏi này: theo ông, cái ác và sự khổ đau có
nảy sinh từ ngay thời điểm xuất hiện con người, khác với động vật không
có những suy tư về bản thân mình cũng như về môi trường xung quanh?
Tôi nghĩ rằng chỉ với sự xuất hiện của ý thức con người mới có khái niệm
về cái thiện và cái ác. Nếu người ta không ý thức được về những hành động
của mình, không chịu trách nhiệm về chúng, nếu những khái niệm “thiện”
và “ác” chẳng có ý nghĩa gì, thì làm sao có thể nói về chúng?
Ông có một quan niệm mang nặng màu sắc kinh thánh về con người. Bởi vì
thực tế đây là một quan niệm có hơi hướng về tội tổ tông? Có một câu rất
cổ trong sách Sáng thế: “Người đừng có ăn cây tri thức về cái thiện và cái
ác”.
Đúng hơn là quan niệm của tôi mang tính trực giác, bởi vì tôi là người theo
đạo Phật, mà đạo Phật thì không nói một cách rạch ròi về sự sáng thế hay
điểm khởi đầu của thế giới. Cũng không có huyền thoại về Adam và Eva
trong đó Chúa tạo ra con người theo hình ảnh của mình và cũng chẳng có
câu chuyện cây tri thức về cái thiện và cái ác.
Tôi hiểu. Nhưng chúng ta hãy đi ngược lại thời gian xa hơn nữa, tới thời sự
sống xuất hiện. Người ta đã tiến hành thí nghiệm cho phóng điện qua hỗn
hợp của amôniắc và mêtan. Và kết quả là đã tái tạo được các axit amin.
Nhưng tất nhiên còn xa mới tới được ADN. Vậy ông có nghĩ rằng có một
bước nhảy vọt về chất đối với việc xuất hiện sự sống hay không?
Đây là một câu hỏi rất cơ bản. Làm thế nào xuất phát từ các nguyên tử và
phân tử vô sinh lại có thể xuất hiện sự sống và ý thức? Sinh học hiện đại
còn xa mới có thể trả lời được câu hỏi đó.
Nhưng nếu ông đi theo trực giác của cá nhân mình, thì một cách tự nhiên
ông sẽ đi tới giải pháp nào, giải pháp về tính liên tục hay nhảy vọt?
Về mặt triết học, tôi thích giải pháp nhảy vọt hơn. Tôi thích nghĩ rằng có
một sự nhảy vọt lượng tử trong quá trình tiến hóa theo Darwin, quá trình đã
dẫn tới xuất hiện trí tuệ. Tôi không thích hình dung rằng vật chất thuần túy
có thể làm nảy sinh ý thức, rằng các mạng nơtron khi có độ phức tạp vượt
qua một ngưỡng nào đấy, trong quá trình tiến hóa liên tục sẽ phát ra tia lửa