TRÒ CHUYỆN VỚI TRỊNH XUÂN THUẬN - Trang 95

của ý thức.
Qua điểm về sự tiến hóa không liên tục, mà có bước nhảy vọt, chính cũng
là quan điểm của sinh học hiện đại. Ý tưởng về sự tiến hóa liên tục theo
từng bước nhỏ, từng cấp độ không thể cảm nhận được - một ý tưởng gan
ruột của Darwin - đã được các nhà sinh học xuất sắc như Stephen Gould và
Niles Eldredge đem ra xem xét lại từ những năm 1970. Dựa trên cổ sinh vật
học, hai nhà khoa học trên đã chứng minh được rằng nếu sự tiến hóa là liên
tục, thì người ta đã phải tìm thấy nhiều hóa thạch hơn, do có những dạng
trung gian giữa các nhóm lớn động vật. Darwin đã chối bỏ luận chứng này
với lý do rằng những kho lưu trữ địa chất là rất không đầy đủ, rằng người ta
đâu đã đào bới hết mọi xó xỉnh của hành tinh và không phải mọi loại cổ
sinh đều được bảo quản dưới dạng hóa thạch. Nhưng theo Gould và
Edredge, nếu còn thiếu nhiều mắt xích như vậy thì có nghĩa là chúng không
tồn tại! Sự tiến hóa theo Darwin diễn ra theo những bước nhảy lượng tử!
Tôi thì thích hình dung rằng chính sự sống đã xuất hiện với một bước nhảy
vọt như thế.
Vậy nghĩa là ông không nghĩ rằng hóa học có thể chuyển tiếp tiếp sang sinh
học một cách liên tục. Ông có cho rằng giữa hai lĩnh vực đó thực sự có một
bức tường ngăn cách không?
Tiếng nói cuối cùng về vấn đề này thuộc về các nhà sinh học nơtron. Chính
họ sẽ chứng minh cho chúng ta thấy một cách khoa học: liệu vật chất, sau
khi có độ phức tạp vượt quá một ngưỡng nào đấy, có thể hay không thể tạo
ra ý thức.
Theo ông, là con người tức là phải có trách nhiệm. Vậy ông quan niệm thế
nào về trách nhiệm của nhà khoa học trong xã hội nói chung và đặc biệt
trong thời gian chiến tranh?
Tôi nghĩ rằng nhà khoa học không thể còn thờ ơ với những hậu quả của
những nghiên cứu của mình đối với xã hội. Anh ta không thể tự nhủ: “Mình
nghiên cứu trong phòng thí nghiệm. Chuyện gì xảy ra sau đó không phải là
việc của mình”. Nhà khoa học phải chịu trách nhiệm khi công bố một số
kết quả, nhất là nếu các nhà quân sự và chính trị sử dụng những thành quả
nghiên cứu của anh ta để tiến hành chiến tranh. Anh ta phải đối thoại với