thóc làm gạo nuôi chiến dịch. Bất cứ một anh bộ đội Itxala hay Tình
nguyện nào lật ngửa hai bàn tay ra cũng thấy da tay đỏ hỏn, phồng rộp từng
mảng còn mọng nước hay đã giập rát buốt.
Chiếc thuyền độc mộc của Tuyên đi men bờ sông lựa theo dòng nước
ngược mà lên phía bắc. Suốt một ngày, Tuyên nghe không dứt tiếng giã
gạo. Tim anh cũng rào lên theo nhịp chày chắc nịch ấy.
Khu du kích hồi đầu năm bị đốt nặng. Ba tiểu đoàn địch bám đuôi
nhau xuyên qua vùng làng kháng chiến như con rắn lửa, để lại sau lưng một
vệt cháy đen ngoằn ngoèo. Chúng đốt làng, đốt lúa, bắn trâu, bắn voi, rất
đều đặn chi li, không bỏ sót thứ gì dùng được trên đường càn quét. Nhưng
đến nay, thóc nằm trong rừng lại tuôn về làng, trấu rắc ngập các lối ngõ,
gạo đè nặng lưng voi và lòng thuyền trẩy về mặt trận bộ.
Tuyên nhớ lại một đoạn tài liệu của địch hướng dẫn cho các sĩ quan
mới đến Đông Dương. Tác giả nhận định rằng người Lào là giống lười số
một trên thế giới: "Thật vậy, họ không sống trong hiện tại mà chỉ kéo dài
mãi một cái quá khứ nhẫn nhục, lười biếng, vô lo. Nước Lào đẹp và thơ
mộng, nhưng dân tộc Lào đang chết dần chết mòn trong cơn mê gật gà, với
nụ cười trên môi". Nghe dịch xong, Tuyên túm cuốn sách định xé. Xúc
phạm đến một người hay bôi nhọ một phong trào còn dễ hiểu. Chúng lại cả
gan nhổ nước bọt vào cả một dân tộc!
Hôm nay hơn bao giờ hết, Tuyên hiểu được sức mạnh của nhân dân
Lào.
Người Lào hồn nhiên, vui tính, trong sáng như nước suối, ghét yêu
minh bạch như muối với đường. Họ làm việc không ngớt tay từ gà gáy đến
khi chim khăng khắc kêu gần nhau báo nửa đêm, nhưng vẫn hát vẫn cười
cho khuây nhọc. Đừng nghe tiếng hát trên đồng, tiếng cười trong làng mà
vội tưởng rằng người Lào lười biếng hay nhẫn nhục. Khờ dại bao nhiêu
