Chuyện đồn đại thì khó mà biết được đâu là thật đâu là giả, không thể phân
biệt nổi cái thật trong cái giả, cái giả trong cái thật. Chúng khó tránh khỏi
bộ mặt hoang đường, cái hoang đường của đám đàn bà con gái ít kiến thức,
ít thấy nhưng lại hay cho là kỳ lạ, có chút ảo giác. Những chuyện đồn đại
trong các ngõ hẻm cứ truyền từ cửa sau nhà này sang cửa sau nhà khác, chỉ
trong nháy mắt là cả thế giới đều biết. Những chuyện đồn đại cứ như sóng
điện giao thoa trên không trung; chúng lại như những đám mây phủ chụp
lên thành phố tạo nên những cơn mưa, không phải là những trận mưa như
trút nước, mà là những cơn mưa phùn trong những ngày ẩm ướt, mưa
không to nhưng ướt đẫm không gian. Bởi thế, không thể xem thường những
chuyện đồn đại, nó có hình hài mềm mại nhỏ bé, rất vướng bận. Trong mỗi
ngõ hẻm Thượng Hải đều phảng phất bầu không khí vừa phải, vừa trái như
thế. Ngõ ở phía tây thành phố với những nhà cao sang thì không khí này
cũng cao sang hơn, tương đối mát mẻ, tương đối sáng sủa, như mùa thu trời
trong không gợn mây; thấp hơn là những ngõ kiểu mới, bầu không khí có
phần vẩn đục, cũng xao động hơn, tựa như gió thổi quẩn quanh; kém hơn là
loại ngõ hẻm kiểu cũ có cổng như hang đá với bầu không khí lẫn lộn phải
trái, không phải là gió mà là hơi nước bốc lên trời, chung quanh đầy những
vết bẩn; còn những ngõ lều lán là những ngày mù sương dày đặc, không
phải là mây mù tan, ánh nắng ló rạng, mà là quá mù ra mưa, âm âm u u,
cách nhau dăm bước không trông thấy nhau. Nhưng dù là loại ngõ nào đi
nữa, không khí này tràn lan khắp mọi nơi, mọi chỗ. Có thể coi đó là tính
chất tinh thần của các ngõ hẻm Thượng Hải. Ngõ hẻm Thượng Hải nếu biết
nói thì chúng sẽ nói lên những chuyện đồn đại. Chúng là tư tưởng của các
ngõ nhỏ Thượng Hải được truyền bá ngày đêm. Nếu các ngõ của Thượng
Hải có những giấc mơ, thì đó là những giấc mơ về chuyện đồn đại.
Chuyện đồn đại thường thô thiển hèn kém, nội tâm thô tục, cam lòng hèn
hạ. Chúng là nước trong cống rãnh, con người đã dùng, dơ bẩn. Chúng là
những chuyện không ngay thẳng, chỉ có thể thì thào, bàn tán giấu giếm. Đó
là những chuyện vô trách nhiệm, không gánh chịu hậu quả, bởi thế rất tuỳ
tiện, như nước trôi nước chảy. Nó không thể cân nhắc, mà cũng chẳng ai đi
cân nhắc xem xét làm gì. Chúng như thứ rác rưởi của ngôn ngữ, nhưng
