trông thấy nhiều nhất, mỗi nguyên nhân, hậu quả của từng sự việc bi thảm
không thể lọt qua mắt chúng.
Mùa hè năm 1966, trong từng ngõ lớn hẻm nhỏ, ngõ dài hẻm ngắn, những
mái nhà ngói đỏ, ngói đen có cửa sổ tò vò hoặc sân thượng xi-măng đều bị
lật tung. Bao nhiêu bí ẩn bị phanh phui dưới mặt trời. Những bí ẩn tạm bợ
của ngõ hẻm có kèm theo khí độc ẩm ướt, cả mùi nước đái chuột, lẽ ra
chúng phải mục nát, làm phân bón, nuôi dưỡng cuộc đời mới. Những cuộc
đời nhỏ bé cũng phải trả giá bằng sự hy sinh. Bí mật của cuộc đời bởi nhiều
và nhẹ tênh, sẽ lọt ra khỏi kẽ tường và kẽ ngói, bao phủ bầu không khí
thành phố. Xưa nay chưa ai ngửi thấy mùi mục nát trong đó, bởi nó đã sớm
chuyển hoá thành sinh mệnh mới. Bây giờ, mái ngói bị lật tung, cảnh tượng
kia đập vào mắt, làm kinh dị lòng người, những câu chuyện mập mờ làm ô
nhiễm thành phố. Một trong những câu chuyện đó nói, một người con gái
không giữ gìn gia phong, bị bí mật cấm ngục tròn mười hai năm, khi nàng
được phóng thích thì hai chân không còn đi được nữa, tóc bạc trắng, mắt
không nhìn thấy ánh sáng. Thì ra, dưới những mái nhà ấy còn có ngục thất,
giống như hang chuột, giam cầm mọi động tĩnh. Cảnh tượng cuộc đại cách
mạng năm 1966 trong các hẻm của Thượng Hải là thế đó. Nó quét sạch mọi
hào khí, đụng chạm đến mọi linh hồn. Nó xuyên suốt mọi bí ẩn nhất của
thành phố, theo đó không một thứ gì có thể ẩn náu, trốn tránh, không thể cất
giấu, che đậy. Những bí ẩn ấy có lúc phải dựa vào bóng tối để tồn tại. Tuy
không ai biết, nhưng kỳ thực đó là một nửa sinh mệnh của thành phố, thậm
chí nhiều hơn. Như phần chìm của núi băng giữa đại dương. Những đêm
rực rỡ muôn màu ánh sáng của thành phố này là ngày sống động, là gốc rễ
bí mật, là nguồn cội của mọi thanh sắc, nhưng lại không trông thấy. Được
lắm, tấm màn đã được xé toang, một nửa cõi lòng đã chết. Đừng xem cõi
lòng đó u ám, thâm hiểm, cay độc, biết xấu hổ, nhục nhã, chịu được mọi sự
giày vò nhưng không chịu nổi sự phanh phui, tiết lộ. Điều này xứng với cái
được gọi là tôn nghiêm.
Mùa hè ấy, mọi điều riêng tư được phơi bày trên đường phố. Bởi đông
người, có nhiều thay đổi. Những điều riêng tư của thành phố này tích lũy
