ngợi, là y như rằng hết yêu đời, xưa nay vẫn thế. Tôi đây, cũng đã từng như
thế. Ê hê! Đã từng như thế đấy, anh bạn ạ.
— Có hồi tôi ngồi tù ở Galicia. Ngồi chán tôi lại ngẫm nghĩ: “Mình
sống ở đời để làm gì?” Là vì ngồi tù chán lắm, anh bạn ạ, chán ghê người đi
được! Thế là cái buồn nó tràn vào lòng, trong khi tôi nhìn ra cánh đồng qua
ô cửa sổ, nó tràn vào và vò nát tim tôi. Có ai nói được mình sống để làm gì?
Chẳng có ai nói được đâu, anh bạn ạ! Mà cũng không nên tự hỏi mình cái
chuyện ấy. Cứ sống đi, có thế thôi. Và hãy đi mà nhìn xung quanh, thế thì
không bao giờ buồn hết. Hồi ấy suýt nữa tôi lấy thắt lưng treo cổ chết đấy,
anh bạn ạ!
— Hề! Tôi có nói chuyện với một người. Hắn cũng là người Nga như
anh, tính tình thì nghiêm nghị. Hắn nói: phải sống theo lời Chúa, chứ không
được sống theo ý mình thích. Hãy kính thờ Chúa, rồi cầu xin gì Chúa cũng
sẽ ban cho. Ấy thế mà hắn thì rách như tổ đỉa. Tôi mới bảo hắn thử cầu xin
Chúa bộ quần áo mới xem. Hắn nổi giận đuổi tôi đi, mồm chửi rủa không
ngớt. Ấy thế mà trước đó hắn vẫn thường nói là phải tha thứ, phải yêu
thương mọi người. Thì hắn tha thứ cho tôi đi, nếu lời lẽ tôi làm hắn bực
mình! Cũng là một gã dạy đời! Họ dạy người ta hãy ăn in ít chứ, nhưng bản
thân họ thì mỗi ngày chén đến mười bữa.
Lão nhổ một bãi nước bọt vào đống lửa rồi lặng lẽ nhồi thuốc vào tẩu.
Gió khẽ vi vu, giọng như than vãn, mấy con ngựa hí lên vài tiếng trong bóng
đêm, từ trại du mục vẳng tới một tiếng hát dịu dàng và say đắm. Đó là tiếng
hát của Nonka, cô con gái xinh đẹp của lão Makar. Tôi đã quen thuộc với cái
giọng ngực thâm trầm, âm sắc tròn mà chắc nịch của cô, bao giờ cũng chứa
chất một cái gì kỳ dị, luôn luôn bất mãn và đòi hỏi, dù là khi cô hát hay khi
cô chào cũng vậy. Gương mặt có cái nước da rám nắng rất mịn của cô in rõ
vẻ kiêu hãnh của một nữ hoàng và trong đôi mắt màu nâu thẫm của cô có
một bóng rợp gì rất u huyền, long lanh cái ý thức về vẻ đẹp không gì cưỡng
nổi của mình, và niềm khinh kiệt đối với bất cứ cái gì không phải là bản thân
mình.
Lão Makar trao tẩu thuốc cho tôi:
