thiếu niên thì sẽ làm nảy ra cái vĩ đại, nhưng ở kẻ đã sang quá biên giới của
mơ mộng thì chỉ trở thành một niềm khát khao vô hy vọng, nỗi thống khổ
khủng khiếp có thể khiến con người phạm những tội ác ghê gớm. Lòng ghen
ghét cay độc dữ dội như một cơn điên dại đã nảy sinh trong lòng Chartkov.
Anh ta cảm thấy oán hận, bầm gan tím ruột mỗi khi đứng trước một tác
phẩm đầy tài năng. Anh ta nghiến răng, đôi mắt đầy sát khí nhìn chòng chọc
bức tranh. Trong tâm trí họa sĩ nảy ra một ý định cực kỳ quái đản, chưa từng
ai quan niệm đến, anh ta hối hả đem nó ra thi hành với một quyết tâm cuồng
dại. Anh ta bỏ tiền ra mua tất cả những tác phẩm nghệ thuật có giá trị nhất.
Mỗi lần mua bằng được một bức tranh với giá cao, Chartkov cẩn thận mang
về, rồi điên cuồng, hung hãn như một con hổ đói, hầm hè xông vào xé vụn
bức tranh, vừa lấy chân giẫm nát nó đi, vừa cất tiếng cười hả hê, khoái trá.
Tiền của tích lũy được nhiều đến nỗi không đếm xuể cho phép anh ta thỏa
mãn được đầy đủ cái dục vọng hoang dại đó. Anh ta mở tung hết các rương
hòm, tháo hết các túi vàng. Chưa bao giờ có một hung thần dốt nát nào lại
phá hủy nhiều tác phẩm ưu tú như tên nghệ sĩ hung hãn lao vào việc trả thù
quái gở này. Trong những buổi đấu giá, hễ có mặt Chartkov là mọi người
đều bỏ cuộc trước, không ai còn hy vọng mua được một tác phẩm nghệ
thuật. Tưởng chừng như trong cơn phẫn nộ, trời đã cố ý phái xuống trần gian
cái tai ương hãi hùng ấy nhằm xóa hết tất cả cái hài hòa trên trái đất. Những
cơn phẫn nộ đê hèn ấy đã cho Chartkov một nước da ảm đạm: lòng oán hận
nhuộm gương mặt con người đó thành màu vàng sũng. Sự khinh miệt, ý phủ
nhận xã hội lộ rõ trên nét mặt hắn. Tưởng như hắn chính là hiện thân của
con Quỷ mà nhà thơ Pushkin đã miêu tả một cách tuyệt vời. Miệng hắn thốt
ra toàn những lời dè bỉu chua cay, những câu nói ác độc. Hắn hầm hầm bước
đi giữa phố như một con diều hâu mặt người trong thần thoại, và ngay đến
những người quen biết, trông thấy hắn từ xa, cũng đều tìm cách lảng tránh đi
không muốn gặp, họ nói chỉ gặp hắn như vậy cũng đủ cho ngày hôm ấy mất
vui.
May thay cho nhân loại và nghệ thuật, một cuộc đời hung dữ và không
chút nào tự nhiên như vậy không thể nào kéo dài được: cái dục vọng của hắn
bậy bạ quá, to lớn quá, sức lực yếu ớt của hắn không chịu đựng được.
