Nghe nói, lập tức cả đám đông chú ý quay lại nhìn một người trạc ba
mươi lăm tuổi, dáng người thanh tú, mái tóc đen nhánh rủ xuống thành
những vòng xoắn dài. Gương mặt dễ ưa, có cả vẻ vô tư lự, sáng sủa và tỏ rõ
một tâm hồn không biết gì đến những lo âu nhức nhối của xã hội thượng
lưu; tất cả đều cho thấy anh ta là một nghệ sĩ. Mà thực thế, người ấy là hoạ
sĩ B, mà trong đám đông có một số người quen biết riêng.
— Tôi nói thế, có thể các ngài thấy có phần kỳ quái – hoạ sĩ B nói tiếp
khi thấy mọi người chăm chú nhìn mình – nhưng nếu các ngài vui lòng nghe
câu chuyện nhỏ sau đây, có lẽ các ngài sẽ thấy tôi nói như vậy là có lý do
chính đáng. Tôi có đủ mọi cơ sở để tin chắc rằng đây chính là bức chân
dung mà tôi đang tìm.
Một vẻ tò mò rất tự nhiên lộ rõ trên gương mặt mọi người, và ngay cả
những người xướng giá cũng ngừng lại, tay vẫn giơ cao búa, miệng há hốc,
háo hức lắng nghe. Khi câu chuyện mới bắt đầu, dù sao người ta cũng vẫn
còn nhìn bức chân dung, nhưng về sau, càng ngày càng bị câu chuyện thu
hút, mọi người đều nhìn đăm đăm vào người kể chuyện.
— Các ngài đều biết rõ cái khu vực là Kolomna trong thành phố này. Ở
đấy, cái gì cũng khác với những khu vực khác của thành phố Petersburg; đấy
không phải là thủ đô mà cũng chẳng phải là tỉnh nhỏ: bước vào đường phố
khu Kolomna, người ta liền tưởng chừng như đã xoá bỏ xa hết mọi ước mơ
của tuổi trẻ, mọi khát vọng. Tương lai không hề bước chân vào đây, tất cả
chỉ là im lặng và co rút lại, là cặn bã của cuộc sống huyên náo của thủ đô.
Đến đây ở có những viên chức về hưu, những bà quả phụ, những người
nghèo túng; có những chị nấu bếp đã thôi việc, suốt ngày lê đến các chợ tán
gẫu với lão bán hàng xén, để rốt cuộc mua năm xu cà phê với bốn xu đường;
tóm lại là tất cả các lớp người mà ta có thể gọi chung là: người tro. Hạng
người mà quần áo, gương mặt, mái tóc, cặp mắt đều một màu xám như tro,
màu sắc của một ngày trên trời không có giông bão mà cũng chẳng có nắng,
người ta cảm thấy hết sức bồn chồn lúng túng; và kia, làn sương mù xen vào
khiến cho vạn vật mất hết cả cái vẻ vững chắc. Có thể thêm vào đấy là
những người gác cổng soát vé ở rạp hát về hưu, những viên tư vấn danh dự
