phương cách không sao hiểu nổi; như những con kiến, họ tha những mớ rẻ
cũ rách và quần áo từ cầu Kalinkin đến chợ tầm tầm, để kiếm lấy mười lăm
cô pếch; tóm lại, bọn họ thường là hạng cặn bã của nhân loại, ở trong một
hoàn cảnh mà một nhà kinh tế học có thiện chí nhất cũng không tìm ra được
phương cách cứu chữa.
Tôi kể lại tất cả những điều trên, cốt để các vị hiểu tại sao những hạng
người thường đôi khi buộc lòng phải cấp thiết tìm một sự cứu trợ, phải đi
vay nợ. Thế là giữa đám người này xuất hiện một loại người cho vay lãi đặc
biệt, hạng cầm đồ cho họ vay những món tiền nhỏ, lấy lãi rất nặng. Hạng
người cho vay lãi cỡ nhỏ này còn nhẫn tâm gấp mấy lần hạng vay lãi cỡ lớn,
vì họ nảy sinh ra trên một cái nền nghèo đói giữa những mớ rẻ rách phơi bày
ra giữa ban ngày – cái cảnh tượng mà một anh chủ nợ cỡ lớn giao dịch toàn
với hạng người đi xe song mã đến, không có dịp trông thấy. Vì thế, mọi tình
cảm nhân đạo đã tắt đi quá vội vã trong trái tim họ. Trong số những kẻ cho
vay lãi này, có một…, nhưng tôi cần nói để các ngài rõ rằng câu chuyện tôi
đang kể đây xảy ra vào thế kỷ trước, nghĩa là hồi còn triều đại nữ hoàng
Catherine Đệ Nhị. Các ngài cũng thừa hiểu rằng quang cảnh cũng như cuộc
sống ở khu Kolomna từ bấy đến nay đã thay đổi nhiều. Vậy là trong số
những kẻ cho vay lấy lãi kia có một… một tay rất kỳ lạ về mọi phương diện,
dọn đến ở khu này từ lâu. Hắn vẫn măc một bộ y phục Á đông rộng thùng
thình; nhìn nước da nâu sạm, biết hắn là người gốc gác ở phương Nam,
nhưng đích xác là người nước nào – Ấn Độ, Hy Lạp hay Ba Tư – thì không
ai có thể nói chắc. Vóc người hắn cao lớn dị thường, gương mặt rám nắng
hốc hác cháy xém một màu da kỳ dị, khó tả, cặp mắt hắn có một tia lửa lạ
lùng, lông mày rậm rì, tất cả mọi nét ở hắn đều khác hẳn với những con
người màu tro ở khu Kolomna này. Ngay cả ngôi nhà hắn ở cũng không
giống những căn nhà gỗ nhỏ bé ở xung quanh: một toà nhà kiến trúc bằng đá
tương tự loại nhà xưa kia các thương gia thành Genoa vẫn thường xây rất
nhiều, với những chiếc cửa sổ không đều, mỗi cái một khổ, những cánh cửa
sắt và những chốt cửa to tướng. Chỉ riêng một điều sau này cũng đủ làm cho
hắn khác bọn cho vay lãi khác: là hắn có thể cho vay những món tiền lớn
đến bao nhiêu cũng được, và ai hỏi vay hắn cũng cho, từ một bà già đói rách
