về hưu, những môn đệ của Thần Chiến Tranh về hưu, chột mắt, môi xưng
vếu. Tất cả những con người ấy giờ đây hoàn toàn không còn biết cảm xúc
là gì: họ bước đi, mắt không trông thấy gì hết, họ nín lặng, đầu óc không hề
nghĩ ngợi. Nhà họ ở rất ít khi có đồ đạc cồng kềnh, đôi khi chỉ có vẻn vẹn
một chai rượu vốt ca nguyên chất, họ nhắp uống suốt ngày mà không hề
thấy đầu bốc nóng như người ta vẫn thường thấy khi uống nhiều liền một
lúc, như vẫn thấy ở anh chàng học viện người Đức vào ngày Chủ nhật, con
người anh hùng chiếm lĩnh phố Meshchanskaya, lúc quá mười hai giờ đêm,
một mình cần cả bề rộng của đường phố.
Cuộc sống ở Kolomna hiu quạnh đến phát sợ: ít khi thấy một chiếc xe
song mã đi qua. Thảng hoặc đôi khi mới thấy chiếc xe lọc cọc của đám kép
hát qua đường, tiếng bánh xe lăn ầm ỹ, tiếng hòm xe cót két làm thành tiếng
ồn áo duy nhất đọng bầu không khí im lặng trùm khắp khu này. Ở đây chỉ có
người đi bộ; chiếc xe hàng đi qua đây thường không có khách, mà chỉ chở
rơm về cho ngựa lông bờm xờm của nó. Có thể thuê được ở đây một căn
phòng, với giá mỗi tháng năm rúp kể cả tiền cà phê sáng. Những bà quả phụ
có tiền trợ cấp hàng tháng là những người quý phái nhất ở đây; họ ăn ở đứng
đắn, quét tước buồng ở luôn, bàn cãi với bạn bè về giá thịt bò và bắp cải đắt
đỏ; bên cạnh họ thường có cô con gái, một con người còn ít tuổi, âm thầm,
lặng lẽ, đôi khi trông cũng dễ thương và còn có cả một con chó bé xấu xí và
một chiếc đồng hồ treo tường có chiếc quả lắc thong thả lắc qua lắc lại, tiếng
kêu tích tắc, tích tắc buồn buồn. Rồi đến những anh kép hát, lương ít không
đủ để sống ở đâu khác ngoài khu Kolomna này: họ là những con người
phóng túng như tất cả các nghệ sĩ, họ sống để hưởng lạc. Họ cứ mặc nguyên
cả áo ngủ ngồi chữa một khẩu súng tay, lấy bìa ra cắt cắt dán dán làm những
đồ chơi nho nhỏ để dùng trong nhà, họ đánh cờ hay đánh bài với một người
bạn, suốt buổi sáng cứ thế, rồi đến chiều tối cũng chẳng có gì khác cho lắm,
hoạ chăng, thỉnh thoảng, có thêm một cốc rượu pân. Sau những nhân vật tai
mắt và quý phái của Kolomna ấy, chỉ còn những hạng lẹp nhẹp, kể tên cho
hết lớp người này ra cũng khó khăn như đếm hết cái mớ sâu bọ nhỏ li ti nở
trong chai dấm để lâu ngày. Ở đây có những bà già suốt ngày đọc kinh,
những bà già suốt ngày say rượu; những bà già sinh sống bằng những
