Mùa thu năm ngoái tôi nhận được một bức điện từ làng tôi gửi đến. Bà
con trong làng mời tôi về dự buổi khánh thành ngôi trường mới do nông
trường xây dựng lấy. Tôi lập tức quyết định về làng, vì làm sao tôi có thể
ngồi nhà trong một ngày vui của quê hương như thế được. Tôi còn về trước
vài ngày nữa là khác. Tôi định bụng về sẽ dạo quanh, ngắm cảnh và vẽ ít
bức kí hoạ. Trong số những người được mời về dự hoá ra có cả bà viện sĩ
Sulaimanova. Tôi nghe nói bà về đây một hai hôm rồi đi thẳng lên Moscow.
Tôi biết rằng người đàn bà hiện nay đang nổi tiếng ấy đã rời làng ra
tỉnh từ thuở nhỏ. Sống ở tỉnh thành được ít lâu, tôi cũng đã có dịp làm quen
với bà. Bà đã nhiều tuổi, đẫy đà, mái tóc chải mượt bạc đi nhiều. Người đàn
bà đồng hương nổi tiếng của chúng tôi làm chủ nhiệm bộ môn ở trường đại
học tổng hợp, lên lớp giảng triết học, làm việc ở viện hàn lâm, hay đi ra
nước ngoài luôn. Bà thường bận nhiều công việc và tôi vẫn chưa có dịp
được quen biết thật gần gũi, nhưng bất cứ lần nào gặp tôi ở đâu bà cũng đều
quan tâm đến cuộc sống tại quê hương và thế nào cũng bày tỏ ý kiến, dù là
vắn tắt, về tác phẩm của tôi. Có lần tôi đánh bạo hỏi bà:
— Altynai Sulaimanova, giá bà ghé về quê thăm bà con trong làng có
lẽ hay đấy. Ở làng ai cũng biết bà; ai cũng hãnh diện vì bà, nhưng phần
nhiều mọi người đều chỉ mới nghe danh tiếng thôi, nên có lúc họ nói rằng bà
bác học nổi danh của làng ta hình như muốn xa lánh chúng ta, quên mất
đường về Kurkureu rồi.
— Cố nhiên phải về chứ. – Bà Altynai Sulaimanova mỉm cười buồn
buồn, – chính tôi vẫn mơ ước được về Kurkureu từ lâu, đã bao nhiêu năm
không về làng rồi. Kể ra tôi cũng không còn họ hàng thân thích gì ở làng
nữa. Nhưng vấn đề đâu phải ở chỗ ấy. Thế nào tôi cũng về, tôi phải về; hay
nhớ quê hương quá.
Bà viện sĩ Sulaimanova về đến làng khi buổi lễ trọng thể khánh thành
trường học sắp khai mạc. Các nông trang viên trông thấy bà qua kính cửa xe
hơi và mọi người đều đổ ra đường. Từ người quen cho tới người lạ, từ cụ già
cho đến trẻ con ai cũng muốn bắt tay bà. Có lẽ Altynai Sulaimanova cũng
không ngờ sẽ được đón tiếp như vậy, thậm chí còn luống cuống nữa thì phải.
