tính tình vốn bướng bỉnh, lên tiếng phá tan sự im lặng. Ông ta đã lắng nghe
bà con bàn tán từ lâu, khuỷu tay chống vào mỏm yên ngựa, và chốc chốc lại
xì nước bọt qua kẽ răng.
— Này khoan đã cậu ơi – Satymkul vừa nheo mắt như nhắm bắn vừa
thốt lên. – Tốt hơn hết là cậu hãy nói xem là chúng ta cần cái trường ấy để
làm gì?
— Sao lại để làm gì? – Duishen ngỡ ngàng hỏi.
— Đúng đấy! – có ai trong nhóm đám đông phụ hoạ theo.
Và mọi người bỗng cùng nhốn nháo, ồn ào cả lên.
— Từ thượng cổ đến nay người ta chỉ sống bằng nghề nông, cái cuốc
nuôi ta sống. Và con cái chúng ta cũng sẽ sống như thế thôi, học hành làm
quỷ gì. Làm chỉ huy thì mới cần chữ nghĩa, chúng ta chỉ là dân thường thôi.
Đừng tán chuyện vớ vẩn nữa!
Những tiếng xôn xao lặng đi một lát.
— Chẳng lẽ bà con lại phản đối việc cho con em đi học sao? – Duishen
ngơ ngác hỏi, nhìn chằm chặp vào mặt những người đứng quanh anh.
— Thế nếu phản đối thì sao, dễ anh bắt buộc được chúng tôi à? Thời
buổi ấy đã qua rồi. Nhân dân chúng tôi bây giờ tự do, chúng tôi muốn sống
ra sao thì sống!
Mặt Duishen nhợt hẳn đi. Anh run run đưa tay lên tháo móc gài áo
khoác ra, móc túi áo trong lấy ra một tờ giấy gấp tư và vội vã mở ra, giơ cao
lên quá đầu.
— Nghĩa là các người chống lại tờ giấy này, tờ giấy nói về việc học
hành của trẻ em, có đóng dấu của chính quyền Soviet. Thế ai cho các người
đất cày, nước tưới? Ai mang lại tự do cho các người? Nào, ai chống lại luật
lệ của chính quyền Soviet, ai? Nói đi!
Anh thét lên hai tiếng “nói đi” bằng một giọng giận dữ rung lên sang
sảng, nghe hùng dũng như một viên đạn xé tan cảnh ấm cúng của bầu không
khí tĩnh mịch trời thu và như một tiếng nổ, giọng anh vang dội thành một
