— Đây là bổn phận của cháu, nhiệm vụ của cháu bác ạ. Nhưng còn cái
này bác thử nghĩ xem: thường cháu vẫn đi bộ, thế mà lần này, không biết ma
quỷ nào xui khiến cháu mượn của bác con ngựa để đem cúng cho lũ sói…
Cụ Kartanbai cáu kỉnh nói:
— Nhưng tôi không nói chuyện ấy. Con ngựa chết tiệt ấy mất đi thì
mặc xác nó. Coi như nó hiến thân để chuộc mạng cho anh! Trước kia hàng
bao nhiêu năm tôi không có ngựa, thì bây giờ mất ngựa cũng chẳng sao.
Chính quyền Soviet còn thì tôi còn làm ra được.
— Ông già nói phải đấy, – bà cụ Saikal tiếp lời, giọng đầy nước mắt, –
Chính quyền Soviet còn là ta sẽ còn làm ăn được… Này, ăn đi con, kẻo
nguội mất.
Họ yên lặng. Một lát sau cụ Kartanbai vừa cời than hồng ra, vừa nói, vẻ
trầm ngâm:
— Anh Duishen, tôi xem anh cũng không đến nỗi đần độn mà lại còn
thông minh nữa là khác. Nhưng tôi vẫn không hiểu tại sao anh cứ bịn rịn với
cái trường này, với bọn trẻ con khờ dại ấy? Hay anh không kiếm được nghề
nào khác? Anh cứ đi chăn cừu thuê cho người ta cũng sẽ được no ấm chán…
— Bác ạ, cháu hiểu rằng bác chỉ mong điều lành cho cháu. Nhưng nếu
những đứa trẻ thơ dại kia sau này cũng cứ nói như bác cần gì trường học,
cần gì phải đi học, thì sự nghiệp của nhà nước Soviet sẽ chẳng nhích đi được
bao xa. Thế nhưng bác lại muốn sao cho chính quyền Soviet đứng vững, sao
cho nó sống mãi. Chính vì vậy nên đối với cháu trường học không phải là
gánh nặng bác ạ, giá cháu dạy được cho các em học thật tốt thì cháu không
còn mơ ước gì hơn nữa. Chính Lenin đã từng nói…
— Ừ thì tiện anh nói… – Cụ Kartanbai chặn lời Duishen, yên lặng một
lát rồi nói tiếp: – Đấy, anh cứ đau buồn thương tiếc mãi. Nhưng nước mắt
cũng chẳng làm cho Lenin sống lại được! Hừ, giá có được phép lạ ấy! Hay
là anh tưởng những người khác không hề buồn, không hề đau khổ chăng?…
Anh thử nhìn vào tận trong lồng ngực tôi mà xem, tim tôi cũng ứa máu ra
chứ có phải không đâu. Tôi không biết làm như vậy có hợp với cái chính trị
