Đến đêm thứ ba nhất quyết trốn đi, dù có sao cũng mặc. Dù có lạc
đường hay bị bọn hung đồ đuổi kịp, tôi cũng sẽ chống cự cho đến hơi thở
cuối cùng như Duishen thầy tôi.
Trong đêm tối, tôi lặng lẽ lần ra phía cửa lều. Tôi sờ lên cửa thì thấy nó
đã bị buộc chặt bằng một sợi dây thừng tết bằng lông đuôi ngựa. Nút dây
xiết cứng rắc rối, tối mịt thế này không thể mở ra được. Tôi bèn cố vén
thành lều lên để tìm cách bò ra ngoài. Nhưng dù tôi cố sức bao nhiêu cũng
không sao vén được: ở phía ngoài cũng có những sợi chão căng sát vách lều
xuống đất.
Chỉ còn cách tìm một cái gì sắc cạnh để cắt những sợi dây buộc cửa.
Tôi bắt đầu lục lọi chung quanh, nhưng không tìm thấy gì ngoài một cọc gỗ
nhọn. Trong cơn tuyệt vọng tôi bắt đầu lấy cọc đào đất dưới vách lều. Dĩ
nhiên làm như vậy cũng chỉ uổng công, nhưng lúc bấy giờ tôi không còn hay
biết gì nữa. Trong đầu tôi chỉ còn một ý nghĩ vô vọng – cố thoát ra khỏi
chốn này hay là chết, miễn sao đừng phải ở lại đây; có chết thì cũng chết tự
do, chết trong khi chống chọi với chúng, chứ không thể chịu khuất phục.
Tokol nghĩa là vợ lẽ. Ôi, sao tôi căm thù hai tiếng này đến thế! Ai đã
nghĩ ra hai tiếng ấy, nó sinh ra từ những thời quái gở nào? Còn gì có thể ô
nhục hơn tình cảnh của người vợ lẽ, bị ép buộc một bề, một kẻ tôi mọi cả về
thể xác lẫn linh hồn? Hỡi những người khốn khổ kia, hãy từ đáy mộ đứng
lên, hỡi oan hồn của những người đàn bà bị chà đạp, bị lăng mạ, bị tước hết
phẩm cách làm người! Hãy đứng lên, hỡi những người bị đoạ đày hành hạ,
hãy lay chuyển bóng tối đen đặc của thời xưa ấy! Hãy nghe tôi, người cuối
cùng trong những người đã bước qua số kiếp ấy!
Đêm ấy tôi có hay đâu rằng sau này tôi sẽ thốt lên những lời kia. Tôi cứ
hăm hở, mê mải đào đất dưới vách lều. Mặt đất ở chỗ ấy lởm chởm những
đá không sao đào được. Tôi cào bằng móng tay, mấy ngón tay tôi toạc rách
rớm máu. Và đến khi lỗ đào đã vừa rộng để thò tay ra ngoài lều thì trời đã
hửng sáng. Chó sủa ran, người ở các lều bên đã bắt đầu thức dậy. Có tiếng
vó rầm rập của một đàn ngựa phi qua lều xuống sông uống nước. Những đàn
cừu ngái ngủ kéo qua, thở phì phò. Rồi có ai đến cạnh lều, tháo cởi những
