không dám lùi bước. Những điều mà người khác học được ngay thì tôi phải
chật vật lắm mới hấp thụ nổi. Bởi vì cái gì tôi cũng bắt đầu từ a, b, c.
Trong khi còn học ở trường dự bị đại học công nhân, tôi có viết cho
Duishen một bức thư thú nhận rằng tôi yêu Duishen và chờ đợi. Duishen
không trả lời. Đến đấy chúng tôi không còn trao đổi thư từ gì với nhau nữa.
Tôi nghĩ rằng Duishen cưỡng lại tình cảm của tôi và của Duishen là vì
không muốn cản trở việc học tập của tôi. Có lẽ Duishen nghĩ đúng… Hay
cũng có thể vì những nguyên nhân nào khác chăng? Dạo ấy tôi đã đau khổ
và băn khoăn biết mấy về việc này…
Tôi bảo vệ luận án đầu tiên của tôi ở Moscow. Đối với tôi đó là một
thắng lợi lớn, một thắng lợi quan trọng. Suốt mấy năm ấy tôi không có dịp
về thăm làng, rồi chiến tranh bùng nổ. Cuối mùa thu năm ấy, trong khi rời
Moscow và tản cư đi Frunze, tôi ghé xuống nhà ga mà thầy tôi đã tiễn tôi lên
đường. May sao gặp ngay được một chiếc xe ngựa đi về nông trường quốc
doanh qua thôn chúng tôi.
Ôi, quê hương tôi. Trong thời chiến tranh gian khổ tôi đã ghé về thăm
người. Tuy nhìn mảnh đất thân yêu đã đổi mới tôi vui mừng khôn xiết –
những thôn ở mới đã mọc lên, nhiều cánh đồng được cày thêm, nhiều đường
sá và cầu cống mới được xây, – nhưng chiến tranh đã gieo màu sắc thê
lương vào chuyến gặp gỡ này.
Đi đến gần làng, tôi thấy lòng bồi hồi xúc động. Từ xa tôi đưa mắt
ngắm những con đường làng trước kia không có, những ngôi nhà và những
thửa vườn mới, rồi nhìn lên ngọn đồi trước đây có ngôi trường cũ của chúng
tôi và hồi hộp nghẹn thở: trên đồi, hai cây phong lớn mọc sát vào cạnh nhau,
đang đung đưa trước gió. Và lần đầu tiên tôi đã cất tiếng gọi tên người mà
suốt đời tôi đã gọi bằng “thầy”, Duishen.
— Duishen! – Tôi thì thầm – Cảm ơn anh về tất cả những gì anh đã làm
cho em, anh Duishen! Anh không quên, tức là anh vẫn nghĩ đến… Em biết
anh không thể khác được!…
