Lúc ấy, bác có biết không? Tôi đã trả lời rằng: “Chưa chắc”.
Tôi về càng nghĩ thì thấy câu nói kia càng đúng.
Tiền không thể gây hạnh phúc cho người đời. Tôi đã có tiền chẳng phải
nhiều nhặn gì cho cam, nhưng mà tôi đã có tiền. Tôi đã ăn, tôi đã chơi, tôi
đã cười. Tôi biết tiền nhiều đến đâu rồi cũng phải hết, nhưng mà có một
tâm hồn yên ổn thì hạnh phúc, mà người ta gặt được, không có bao giờ
cùng. Những sự sung sướng vật chất đi qua rồi, người ta chỉ còn lại một
quả tim đầy hồi hận và đầy tiếc nhớ. Một buổi trưa kia, tôi nằm tiếc nhớ lại
hồi chúng ta còn bình thản ngày ngày làm việc với nhau. Tôi nghĩ: “Thú
nhỉ! Hay là ta đến chơi với anh em một buổi”.
Và tôi đã đến chơi với anh em một buổi thực. Tôi vui vẻ, tôi nói, tôi không
biết tôi nói gì. Bác bảo rằng: “ Anh đừng chế chúng tôi”. Không, không,
bác ơi. Tôi không dám chế nhạo ai cả. Tôi, bây giờ tôi chỉ cần có người chế
nhạo tôi. Nói thực bác nghe, cái đời tôi đương sống, chán không sao tả
được. Cái đời trước ở trong sở của tôi – mà là của các bác bây giờ - nói
cho đúng, tôi lúc nào cũng vẫn quý, nhưng nếu nso không có bốn bức
tường thì tôi càng quý hơn lắm lắm. Tâm hồn ta, dạo ấy, thực là yên tĩnh.
Nếu cuộc đời cứ như thế kéo dài ra cho đến chết thì tôi tưởng suốt đời ta
không có một tội lỗi, không có một việc gì cắn rứt lương tâm.
Những việc tội lỗi ở đời, tôi tưởng, một phần lớn, đều là do những bữa ăn
ngon quá, hay trong túi chúng ta thừa tiền quá. Trâm của tôi đi mất rồi.
Cái tội lỗi của nàng lại do ở thiếu tiền mà ra. Tiền thừa quá cũng chết, mà
tiền thiếu quá cũng khổ. Cuộc đời chỉ là một trò thử thách mà thôi, những
sự cám dỗ nhiều lắm chẳng có ai tránh nổi. Trời sẽ xá tội cho những người
biết rõ những tội lỗi của mình làm ra.
Tiền của tôi hết rồi. Hôm qua, về, tôi đã toan đi tự tử ngay. Nhưng túi
tôi còn đồng bạc cuối cùng. Tôi đã ăn hết đồng bạc ấy, tôi no quá, tôi nằm
và nghĩ đến cuộc đời thử thách tôi. Thưa bác, tôi xin nói để bác rõ, tôi thua
