nào học đã thành thạo mọi môn rồi, con sẽ đi làm việc. Biết đủ mọi môn thì
làm việc gì cũng thế. Con cứ lo học và tu thân rồi Chúa sẽ chỉ rõ cho con
biết nên chọn nghề gì. Bác sĩ ư, quan tòa ư, kỹ sư ư...
Cha Khrixtophor phết một ít trứng cá muối lên miếng bánh mì, cho vào
mồm và nói:
- Thánh Paulô tông đồ có dạy: chớ học các tà thuyết và tạp khoa. Dĩ nhiên
nếu học hắc thư, phù chú rồi đi gọi thần linh ở bên kia thế giới về như
Xanh
[61]
, hay học những môn chẳng có lợi gì cho mình cũng như cho
người, thì thà đừng học còn hơn. Chỉ được tiếp thu những cái gì đã được
Chúa ban lời lành. Con phải suy nghĩ cho kỹ... Các thánh sứ đồ xưa nói
được đủ các thứ tiếng, vậy con cũng phải học ngôn ngữ. Vaxili Đại thánh
nhân
[62]
đã học toán học và triết học - vậy con cũng phải học. Thánh
Nêxtơrơ
[63]
viết sử - vậy con cũng phải học sử và viết sử. Con cứ theo
gương các thánh mà cân nhắc suy xét...
Cha Khrixtophor nhấp tí nước trà rót trên đĩa tách, quệt ria mép rồi lắc lắc
cái đầu.
- Tốt lắm! - cha nói. - Cha ngày xưa học hành theo lối cũ, bây giờ đã quên
mất nhiều, ấy thế nhưng cha vẫn sống khác người ta. Thậm chí cũng chẳng
so sánh được nữa. Chẳng hạn ở giới thượng lưu, trong bữa tiệc hay trong
công sở gì đấy mà nói ra một câu tiếng La tinh hay kể một điển tích rút
trong sử hay trong triết học, thế là mọi người đều thấy thú vị, mà mình cũng
khoái... Hay là như khi có tòa án huyện xuống phải bắt ai thề, bao nhiêu
giáo sĩ khác đều lúng túng, chỉ riêng cha có thể nói chuyện suồng sã với
quan tòa, chưởng lý và luật sư một cách học thức, uống trà với họ, cười cợt
với họ, không biết gì thì hỏi họ... Thế là họ rất thích. Thế đấy, anh bạn ạ! Có
học thì sáng, không học thì tối. Con phải học đi! Dĩ nhiên cũng khổ: thời
