tự nén mình để lấy loại đàn bà ấy, giả thử rằng tất cả bọn họ đều sẽ ưng
thuận lấy chồng. Thì kết cục sẽ ra sao? Kết luận thế nào? Kết luận sẽ là,
trong khi ở đây, ở Maxcơva, những người đàn bà ấy đi lấy chồng, thì gã kế
toán ở Xmôlenxkơ sẽ lại đẩy một cô gái khác vào cảnh trụy lạc, và cô ta sẽ
lại trôi dạt đâu đây thế vào những chỗ trống cùng với chị em cùng cảnh ngộ
từ Xaratốp, Nigiơni Nốpgôrốt, Vácsava... Và một trăm nghìn gái điếm ở
Luân Đôn thì đưa đi đâu? Còn gái điếm ở Hămbua thì giải quyết thế nào?
Chiếc đèn cạn dầu bắt đầu tỏa khói. Vaxilép cũng không thấy điều đó. Anh
lại đứng dậy đi lại trong phòng, nghĩ ngợi triền miên. Bây giờ anh đặt vấn
đề theo cách khác: phải làm gì để những người đàn bà sa đọa kia không cần
cho ai nữa cả? Muốn thế thì phải làm sao cho tất cả những người đàn ông
mua bán, giết dần giết mòn họ, nhận ra tất cả tính chất vô đạo đức ở địa vị
kẻ chủ nô của mình rồi kinh sợ những điều chính mình đã gây ra. Cần phải
cứu bọn đàn ông.
“Khoa học và nghệ thuật chắc là không giúp ích gì đây... - Vaxilép nghĩ. -
Lối thoát duy nhất là lòng sùng đạo”.
Anh mơ ước ngay chiều tối ngày mai anh sẽ đứng ở góc ngõ phố ấy và nói
với từng người qua đường:
- Ông đi đến đây làm gì vậy? Ông không sợ bị Chúa trời trừng phạt ư?
Anh sẽ bước lại gần mấy người xà ích lạnh lùng và nói với họ:
- Sao mấy ông lại đứng chờ ở đây làm gì? Tại sao các ông không thấy tức
giận? Các ông cũng là người theo đạo và biết rằng như thế là tội lỗi, rằng
những kẻ chơi bời kia rồi sẽ phải xuống địa ngục, thế mà các ông lại im
lặng ư? Quả thật đối với các ông họ là những người xa lạ, nhưng mà chẳng
phải là họ cũng có cha mẹ, anh em như các ông sao?...
Một người bạn nào đó của Vaxilép có lần đã nói về anh rằng anh là một
