ảnh hưởng của những kẻ như Bêlikốp, trong vòng mươi, mười lăm năm trở
lại đây, dân chúng trong thành phố đâm ra sợ tất cả. Sợ nói to, sợ gửi thư, sợ
làm quen, sợ đọc sách, giúp đỡ người nghèo, dạy học chữ...
Ivan Ivanứts húng hắng ho, như muốn nói điều gì, nhưng rồi thoạt đầu thì
hút thuốc, nhìn lên trăng sau đó mới nói nhát gừng:
- Phải rồi. Mang tiếng là những người biết nghĩ, có học, đọc Turghênhép,
Sêđrin, Bơcơli
[93]
và các thứ sách khác, thế rồi phải im lặng chịu đựng,
quy phục... Đấy, việc đời là thế đấy.
- Bêlikốp ở ngay cùng một nhà với tôi, - Burkin nói tiếp, cùng một tầng,
cửa đối diện nhau. Tôi với hắn vẫn thường xuyên giáp mặt nhau, và tôi biết
rõ sinh hoạt ở nhà của hắn. Ở nhà hắn cũng sống thế thôi: cũng vẫn mặc áo
khoác ngoài, đội mũ, đóng cửa, cài then, có đủ sự ngăn cấm và hạn chế lúc
này cũng sợ nhỡ lại xảy ra chuyện gì. Ăn chay thì có hại mà thịt thì không
nên; vì sợ người ta có thể kháo rằng Bêlikốp không chịu ăn chay nên hắn ăn
cá rô với mỡ bò, một món ăn không phải là chay nhưng cũng không thể gọi
là thịt được. Hắn không nuôi đầy tớ gái vì sợ người khác có thể dị nghị.
Hắn nuôi ông già đầu bếp Aphanaxi, tuổi chừng sáu mươi, say rượu luôn
luôn, dở khôn, dở dại, trước đây đã từng làm lính hầu và cũng biết nấu
nướng qua loa. Lão già Aphanaxi này thường đứng khoanh tay ở cửa, vừa
thở dài vừa lẩm bẩm mỗi một câu:
- Người ở đâu ra bây giờ mà lắm thế!
Buồng ngủ của Bêlikốp chật như cái hộp, giường nằm thì móc màn. Khi
nằm ngủ, hắn kéo chăn trùm đầu kín mít, trong buồng nóng bức, ngột ngạt,
gió thổi ngoài cửa sổ đóng kín mít, lửa reo trong lò, có tiếng thở dài nghe dễ
sợ vọng lên từ dưới bếp...
Nằm trong chăn hắn cảm thấy rờn rợn. Hắn sợ nhỡ ra lại có chuyện gì, nhỡ
