Vanka
VANKA GIUKỐP là một cậu bé chín tuổi, trước đây ba tháng đã được gửi
đến nhà ông thợ giày Aliakhin để học việc, vào đêm lễ Giáng Sinh cậu
không nằm ngủ. Đợi đến lúc ông bà chủ nhà và mấy người thợ phụ đi lễ nhà
thờ sáng sớm, cậu bé lấy từ trong chiếc tủ của ông chủ một lọ mực nhỏ, cây
bút với chiếc ngòi đã gỉ, để một tờ giấy nhàu nát ra trước mặt rồi bắt đầu
viết. Trước khi đặt bút viết chữ đầu tiên, mấy lần cậu sợ sệt đưa mắt nhìn
cửa ra vào và cửa sổ, liếc nhìn bức ảnh thánh tối sẫm treo giữa hai dãy giá
gỗ xếp đầy những bộ khuôn đóng giày, rồi thở dài đứt đoạn. Cậu đặt tờ giấy
lên chiếc ghế bằng và quỳ xuống bên ghế.
“Ông Konxtantin Makarứts thân yêu! - cậu viết. - Cháu viết thư cho ông
đây. Cháu chúc mừng ông nhân dịp lễ Giáng Sinh và chúc ông được
Thượng Đế ban cho nhiều may mắn. Cháu chẳng còn bố, còn mẹ, cháu chỉ
còn có một mình ông thôi”.
Vanka đưa mắt nhìn ra cửa sổ tối sẫm thấp thoáng phản chiếu bóng cây nến
của cậu, và xúc động tưởng tượng ra người ông của mình hiện đang làm
người gác cổng ban đêm cho nhà chủ Giưvarép. Ông cụ nhỏ nhắn, gầy gò,
nhưng khôn ngoan, nhanh nhẹn khác thường, tuổi chừng sáu mươi lăm, vẻ
mặt lúc nào cũng như đang cười và đôi mắt thì ngà ngà say. Ban ngày cụ
ngủ trong bếp của đám người hầu hạ hay tán chuyện tầm phào với mấy bà
đầu bếp, đến đêm thì cụ khoác tấm áo lông cừu thô rộng đi vòng quanh
trang trại và gõ cái mõ của mình. Cúi đầu đi theo sau cụ là con chó già
Kastanka và con chó Viun - gọi như thế vì con Viun có bộ lông màu đen và
thân mình dài ngoẵng như một chú chồn. Con Viun lúc nào cũng tỏ ra hết
sức hiền lành và kính nể mọi người, với người thân hay người lạ nó cũng
đều nhìn bằng đôi mắt quấn quít xun xoe, nhưng nó vẫn không được ai tin
cậy. Đằng sau cái vẻ hiền lành, lễ phép ấy là một sự tinh ranh tráo trở.
