hai người chị em họ ở đó (có hẳn một âm mưu được bày ra chống hai người
này, trong đó chúng tôi đều ở về phía cô Êmily). Và quả thực chưa đầy một
tuần sau, hai cô kia đã ra đi. Rồi ba ngày tiếp nữa, như tất cả đều đợi, Hôme
Berơn lại xuất hiện trong thành phố. Hàng xóm của cô Êmily để ý thấy, vào
lúc chập choạng tối người đày tớ da đen mở cổng hậu cho gã vào. Từ ấy
không ai còn trông thấy Hôme Berơn đâu nữa. Và cô Êmily cũng hiếm
thấy. Tên đầy tớ da đen thường ra khỏi nhà với chiếc giỏ mua thực phẩm
rồi trở về, nhưng cửa chính lại cài then chặt. Thỉnh thoảng lắm cô Êmily lại
xuất hiện bên cửa sổ (như trong cái đêm người ta rải vôi quanh nhà cô,
nhưng cô không hề ra phố đến hàng nửa năm. Không ai thấy điều đó là bất
ngờ - hương hồn cha cô, người đã bấy nhiêu lần can thiệp vào đời cô, chắc
là quá ngang ngạnh và bất trị.
Khi chúng tôi thấy lại cô Êmily, cô đã phì ra đáng kể và trong mái tóc đã có
những sợi bạc. Mỗi năm tóc bạc một nhiều hơn, màu sắc chúng thay đổi
cho đến lúc ngả sang màu xám thép, giống như màu muối trộn tiêu. Mái tóc
bạc ấy thường thấy ở những người đàn ông cương nghị, ưa hoạt động, và
cô Êmily giữ mái tóc như thế cho đến lúc chết, khi cô đến tuổi bảy mươi tư.
Trong suốt thời gian ấy cửa vào nhà cô lúc nào cũng đóng kín, nếu không
tính sáu hay bảy năm gì đó (cô Êmily lúc bấy giờ đã ngoài bốn mươi), cô
có mở cửa dạy lớp vẽ trên đồ sứ. Cô lấy một phòng tầng dưới làm xưởng
vẽ, học trò bắt đầu đến học cô, đó là con gái và cháu gái của lứa các ông
các bà cùng tuổi với đại tá Xatôrix, họ đến đấy cũng thường xuyên và với
tâm trạng giống như khi đi vào nhà thờ, nơi bố mẹ họ bắt phải đến và dúi
vào tay họ đồng hai mươi lăm xu để quyên góp. Chính vào thời gian này
người ta đã miễn thuế cho cô Êmily.
Nhưng rồi trên sân khấu đã xuất hiện thế hệ mới mang trong mình linh hồn
và máu thịt của thành phố. Những học trò gái của cô Êmily đã lớn lên, từ
giã cô và cũng không gửi tiếp con cái mình đến cho cô với những chiếc bút
lông xoàng xĩnh, những hộp màu vẽ và những bức tranh con cắt ra từ các
