không thích hợp trong việc cung cấp cho ông những điều chắc chắn mà ông
cần đến.
Chỉ cần nhắc lại sự việc đã xảy ra cho Oantơ Rêlây ([25]) là đủ.
Một hôm Oantơ Rêlây, bị giam trong Tháp Luân Đôn ([26]), theo lệ
thường, đang viết phần thứ hai của cuốn Lịch sử thế giới thì một vụ ẩu đả
đã xảy ra dưới cửa sổ. Ông ra nhìn những người đang cãi nhau và lúc ông
lại bắt đầu ngồi làm việc, ông cho là đã quan sát họ rất kỹ. Nhưng ngày
hôm sau, nói chuyện về việc này với một người bạn có mặt ở đấy và thậm
chí đã trực tiếp tham gia vào vụ lộn xộn, ông bị người bạn phản đối trên tất
cả mọi khía cạnh. Bấy giờ ông mới nghĩ rằng việc xảy ra trước mắt mà
mình còn có thể nhầm lẫn thì khó mà biết được sự thật về những sự biến xa
xôi, ông liền ném bản thảo vào lửa.
Nếu những người xử án cũng thận trọng như ông Oantơ Rêlây, họ sẽ phải
ném tất cả những bản thẩm vấn của họ vào lửa. Nhưng họ không có được
cái quyền đó. Đối với họ, làm như vậy sẽ là cự tuyệt xét xử là phạm tội ác.
Cần từ bỏ việc tìm hiểu thêm, nhưng không nên từ chối xét xử. Những kẻ
muốn rằng quyết định của toà án phải dựa trên cơ sở nghiên cứu có phương
pháp những sự việc là những kẻ ngụy biện nguy hiểm và những kẻ thù
nham hiểm của luật dân sự và quân sự. Ông chánh án Burisơ có thừa đầu óc
pháp lý nên không để cho những bản án của ông lệ thuộc vào lý trí và khoa
học với những kết luận dẫn tới tranh cãi không dứt. Ông xây dựng những
bản án đó trên những giáo điều và lấy truyền thống làm cơ sở, đến nỗi
những lời phán xử của ông sánh ngang về quyền lực với những giới luật
của nhà thờ. Những bản án của ông là những quy tắc tôn giáo. Tôi muốn
nói rằng ông đã rút từ một số những quy tắc tôn giáo thiêng liêng ra những
bản án đó. Đây nhé, ví dụ, ông phân loại những chứng cứ không phải theo
những tính chất thất thường và lừa lọc của cái bề ngoài giống thực và của
chân lý người đời, mà theo những tính cách bên trong, thường trực và hiển
nhiên. Ông cân nhắc những chứng cứ bằng sức nặng của vũ khí. Còn gì đơn
