giản và khôn ngoan hơn thế nữa. Ông cho chứng cứ của một viên cảnh binh
là không thể bác bỏ được, không đếm xỉa gì đến tính chất con người của
anh ta, và viên cảnh binh này cũng được quan niệm một cách siêu hình như
một số liệu và theo những loại hình của nền cảnh sát lý tưởng. Không phải
ông cho rằng Mat'ra sinh ở Xinhô Môngtê (đảo Corxơ) không thể nào nhầm
lẫn được. Ông không bao giờ nghĩ rằng Baxchiêng Mat'ra lại sẵn có được
óc quan sát vĩ đại, rằng anh ta lại áp dụng được phương pháp chính xác và
chặt chẽ để xem xét các sự việc. Thực ra, ông không xem xét Baxchiêng
Mat'ra mà là xem xét viên cảnh binh 64. Con người có thể nhầm lẫn, ông
nghĩ vậy. Pie và Pôn có thể nhầm lẫn. Đêcartơ ([27]) và Gaxăngđi ([28]),
Lainitdơ ([29]) và Niu- tơn([30]), Bisa([31]) và Clôđơ Berna([32]) có thể
nhầm lẫn. Tất cả chúng ta, trong mọi lúc, đều nhầm lẫn.
Những lý do làm cho chúng ta nhầm lẫn nhiều vô kể. Cảm quan và phán
xét của trí óc là nguồn phát sinh của ảo tưởng và nguyên nhân của sự hồ đồ.
Không nên tin cậy vào chứng cứ của một người: Testis unus, testis nullus
([33]). Nhưng người ta có thể tin vào một số hiệu. Baxchiêng Mat'ra, sinh
ra ở Xinhô Môngtê, có thể nhầm lẫn. Nhưng viên cảnh binh 64, không kể
đến tính chất con người của anh ta thì không thể nhầm lẫn. Đó là một thực
thể. Thời gian nội tại thực thể đó, không có chút gì thuộc về con người. Nó
không có chút gì có thể quấy rối, làm hư hỏng và lừa gạt con người. Nó
tinh khiết, không thể biến chất, không pha trộn. Vì thế toà án đã không
ngần ngại bác bỏ bằng chứng của bác sĩ Mathiơ , chỉ là một con người, mà
thừa nhận bằng chứng của viên cảnh binh 64, một ý niệm thuần tuý giống
như một tia sáng của Thượng đế rọi xuống vành móng ngựa.
Làm theo cách ấy, ông chánh án Burisơ tự cho mình không thể nhầm lẫn
được, đó là điều duy nhất mà một viên quan toà có thể ao ước. Khi con
người đi làm chứng được vũ trang bằng một thanh kiếm thì cần nghe thanh
kiếm chứ không nghe con người. Con người là đáng khinh và có thể nhầm
lẫn. Thanh kiếm thì không thế, nó bao giờ cũng có lý. Ông chánh án Burisơ
đã thấm nhuần sâu sắc tinh thần pháp luật Xã hội dựa trên sức mạnh và sức
