mạnh phải được tôn trọng như là nền tảng cao cả của xã hội. Công lý là sự
thống trị của sức mạnh. Ông chánh án Burisơ biết rằng viên cảnh binh 64 là
một phần của kẻ nắm bá quyền trong tay. Kẻ đó nằm ở mỗi người trong
đám võ quan của nó. Làm suy sụp quyền lực của viên cảnh binh 64 tức là
làm suy yếu Nhà nước. Ăn một lá actisô tức là ăn cả cây actisô, như
Bôtxuyê([34]) đã nói trong ngôn ngữ tuyệt vời của ông.
Tất cả binh quyền của một quốc gia đều ngả theo cùng một hướng. Đối lập
chúng với nhau, người ta sẽ lật đổ nền cộng hoà. Chính vì thế mà bị cáo
Cranhcơbiơ bị xử đúng mười lăm ngày tù và năm mươi quan tiền phạt, dựa
vào chứng cứ của viên cảnh binh 64. Tôi tưởng như nghe thấy bản thân ông
chánh án Burisơ biện minh những lý do cao cả và đẹp đẽ đã gợi cho ông
bản án nói trên. Tôi tưởng như nghe thấy ông ta nói:
- Tôi đã xét xử người này theo đúng lời khai của viên cảnh binh 64, bởi vì
viên cảnh binh này là biểu hiện của sức mạnh Nhà nước. Chỉ cần hình dung
rằng tôi đã hành động ngược lại là anh thừa nhận ngay đạo lý của tôi. Anh
sẽ thấy ngay rằng làm thế là phi lý. Bởi vì thế nếu tôi xét xử ngược lại với
sức mạnh thì bản án sẽ không được thi hành. Thưa các ngài, các ngài hãy
chú ý một điều là quan toà chỉ được người ta tuân theo khi họ có sức mạnh
trong tay. Không có sen đầm, quan toà chỉ là một kẻ mơ mộng đáng
thương. Tôi sẽ tự hại mình nếu tôi cho rằng một viên sen đầm phạm sai trái.
Hơn nữa, tinh thần luật pháp cũng chống lại điều đó. Tước vũ khí của kẻ
mạnh và vũ trang cho kẻ yếu sẽ làm đảo lộn trật tự xã hội mà tôi có nhiệm
vụ phải duy trì. Công lý là sự phê chuẩn những bất công được thiết lập. Có
bao giờ người ta thấy nó đối lập với kẻ đi chinh phục và làm ngược lại bọn
tiếm quyền. Khi một chính quyền bất hợp pháp được dựng lên thì công lý
chỉ có việc thừa nhận nó để làm cho nó hợp pháp.
Tất cả là ở hình thức và khoảng cách giữa tội ác và vô tội mỏng manh như
một tờ giấy có đóng dấu. Cranhcơbiơ nay, chính bác cần phải là kẻ mạnh
hơn. Nếu sau khi đã kêu to “Bọn cớm chết đi”, bác làm cho người ta tôn
