Có tiếng động ở bên xưởng vẽ, Doãn đứng dậy chạy sang. Người con
gái quê làm kiểu mẫu cho chàng, như mọi ngày đã ngồi đó ngoan ngoãn đợi
chàng sang vẽ.
Doãn nói:
- Hôm nay cho chị nghỉ. Tôi hơi mệt.
Chàng quay ra để người con gái thay áo và nghĩ đến bao nhiêu sự khó
khăn chàng đã phải vượt qua, bao nhiêu công phu luyện tập mới có được
một người con gái biết ngồi làm mẫu. Lần này là lần đầu có người ngồi
kiểu sẵn sàng, trời có đủ ánh sáng mà chàng không thiết đến vẽ.
Đợi cho người con gái đi rồi, Doãn lấy ra một tấm bình phong đã khô
sơn, đặt lên bàn, ráp nước và lấy than mài. Chàng không nghĩ ngợi, tay đưa
đi đưa lại miếng than như cái máy; mỗi lần chàng té nước vào chỗ mài thì
những nét bạc lại lộ ra lấp lánh. Nhà cửa và cây cối dần dần thành hình trên
nền sơn đen như cảnh vật ở trong một thế giới mộng. Chỉ được một lúc,
Doãn lại thấy những ý nghĩ lan man đến quấy rối. Nhìn cái cảnh đời đẹp đẽ,
sạch sẽ hiện ở dưới bàn tay đen những than của chàng, Doãn lại nghĩ đến
một câu văn đã đọc trong sách. Chàng lẩm bẩm nhắc lại:
- Lúc nào anh cũng phải tự nhủ rằng đời có thể đẹp hơn lên được, đời
của anh, đời của những người khác.
Doãn vừa mài vừa ngẫm nghĩ. Chàng thấy đời chàng sống bấy lâu thật
là đẹp đẽ, nhưng đó chỉ là một cái đẹp ảo mộng, như một làn mây mỏng hơi
có trận gió là tan ngay. Nghĩ đến ông Thượng, bà Thượng, đến nhà cửa,
ruộng nương, nghĩ đến thứ tiền của đã giúp chàng đi học, Doãn cũng như
nhà văn nọ không muốn nhận cái đời đầy đủ, sung sướng xây trên sự thiếu
thốn của người khác.
Doãn giật mình vội gạt nước nhìn: Trong lúc đãng trí, chàng đã quá
tay mài mất một nét vẽ. Chàng chép miệng rồi lại đều đều đưa miếng than
