Vài năm sau, chàng nông phu kia chỉ còn ít thửa ruộng ở ngoài làm
không đủ ăn. Đâu là những lúc thóc lúa gánh về đầy vựa đầy sân, đâu là
những lúc cơm trắng cá tươi, vợ con hớn hở? Dần dần còn ít thửa ruộng
cũng bán nốt; năm sau vợ chết, mấy đứa con, bò nheo bò nhóc. Ở làng
không tìm được việc làm phải đưa con lên chốn rừng xanh núi đỏ; hay lang
thang ba bốn tháng trời rồi lại bỏ về chốn quê hương.
Nhân lúc ấy đồn điền đã có hoa lợi, cần nhiều người vào hái "cà", anh
đã quẫn bách, nói với người cai xin vào làm phu trong đồn điền, coi ông
chủ như thần như thánh, ca tụng, tâng bốc, hễ gặp đâu thời cúi rạp xuống
tận đất. Ông chủ mắng một tiếng thời mặt cắt không được giọt máu, khen,
cho một câu thời bay bổng lên tận trời xanh! Cứ ai vào làm thời ông chủ lại
cho một thửa ruộng mà làm ăn, ruộng ấy là ruộng của làng trước. Ân huệ
mưa móc xiết bao!
Chàng nông phu trước kia tự do, bây giờ đem thân nô lệ một người.
Buổi chiều đến, thấy ngọn đèn sáng trên đồi, tiếng chó tây cắn người
inh ỏi, anh em ngồi quanh bếp nói với nhau: "Ấy, đèn ông chủ", "Ấy, chó
ông chủ".
