con người dưới chân ông đương xâu xé, đâm giết nhau; ông thương nên
ông muốn ra tay cứu vớt kẻ đắm chìm trong bể khổ.
Đêm đến ông ngồi tĩnh tọa, rồi lại niệm Phật đến gà gáy tỉnh quá nửa
đêm mới đi nghỉ. Ông tập tĩnh tọa đã ngoài mười năm, đêm nào cũng
không bỏ, thành ra trí sáng suốt thâu hút mọi lẽ ở đời. Ngày nào cũng như
thế mà không bao giờ chán nản, trong lòng lúc nào cũng thảnh thơi, không
buồn không vui như đã đến được cõi Nát Bàn rồi vậy.
Trước cửa chùa Kênh có một cái tượng đá cao hai thước, không biết ai
tạc nên mà để vào đấy, chỉ thấy nói của một người Tàu đem cúng vào chùa
từ đời hậu Lê. Một hôm sư bác thơ thẩn, chợt nhìn thấy trên chính giữa
đỉnh đầu pho tượng có một lỗ thủng to bằng đồng hào, gõ vào tượng thời
thấy kêu biết là tượng rỗng.
Ông nghĩ cũng kỳ cho bức tượng bằng đá mà cũng rỗng được nhưng
cũng không để ý. Tối hôm ấy ông ngồi tĩnh tọa, thấy không được tĩnh tâm
như mọi khi, phảng phất cái lỗ đen trước mặt, trước còn to bằng cái lỗ
thủng trên đầu pho tượng rồi cứ to dần, to mãi, lâu lâu bằng cái miệng bát,
bằng cái mâm, cái nong, cứ to mãi rồi thì chỉ thấy bóng tối như ban đêm
mông mênh vô hạn, một lúc thấy lờ mờ như có ánh lửa lòe ra tắt đi, dần
dần trông rõ một cái vạc dầu, tiếng người than khóc, có hai đứa quỷ sứ, tay
cầm đinh ba đương đứng nhìn ông chòng chọc một lúc thì... biến mất... Ông
hơi có ý sợ thành thử phải cố ý nghĩ xem tại sao pho tượng đá ấy lại rỗng
và có cái lỗ thủng trên đầu; ông cứ tự hỏi tại làm sao cho đến sáng mới nghĩ
ra. Ngày hôm ấy ông ra xem lại thời quả nhiên ở chỗ rốn pho tượng lại có
một cái lỗ thủng nữa nhưng bé lắm, thật đúng như trong trí ông đoán cả.
Cũng vì ông tĩnh tọa đã lâu, nghiền ngẫm câu "tự giác nhi giác tha" nên
mới có cái trí sáng suốt nghĩ ngay ra được như thế. Tối đến ông lại tĩnh tọa
một lần nữa thời trăm phần không còn phần nào sai được.
Tối hôm ấy là ngày mồng hai tháng chạp, trời rét như cắt, tối đen như
mực, ông đợi cho sư cụ và các tiểu ngủ kỹ rồi, mới trở dậy cầm cây đèn,
