- Dễ thường trong làng chỉ có bác đỗ về tây học đấy nhỉ?
- Bẩm vâng... trừ nhà cụ lớn ra.
Doãn mỉm cười ngẫm nghĩ:
- Thế là trong làng có hai nhà thông thái thì một nhà bận vẽ, còn một
nhà bận xem vẽ.
Doãn đứng dậy gấp ghế và giá vẽ lại. Người rỗ mặt nói:
- Cháu cũng phải ra đình họp việc làng.
- Bàn việc gì đấy?
- Bẩm bàn việc sửa lại đường làng và đào cái giếng. Mãi hôm nay mới
mời được thầy địa lý về tìm chỗ đào cho khỏi động.
Doãn lững thững xách tranh và giá vẽ theo con đường lầy bùn trở về
nhà, trí vẫn quanh quẩn nghĩ đến anh chàng tây học rỗ mặt. Chàng lẩm
bẩm:
- Không hiểu cái học của anh chàng dùng để làm gì? Chàng không
ngờ hoàn cảnh thay đổi người ta mau như vậy; chàng không thể nào tưởng
tượng được rằng một cậu học trò lớp nhất mới sau có ba năm đã biến thành
một anh kỳ mục dớ dẩn, ngu tối hình như cả đời chưa bao giờ cầm đến
cuốn sách. Doãn khó chịu vì chàng không thể rời bỏ được cái cảm tưởng vô
lý rằng anh chàng rỗ mặt đó là cái bóng của chàng in trong chiếc gương để
nhìn vào đấy chàng sẽ nhận rõ hình dáng chàng. Doãn cũng thấy cái học
của mình vô dụng như cái học của người kia; gác một bên bao nhiêu cái
biết, đắm đuối mê man với nghệ thuật để lấy một cái khoái chật hẹp, ích kỷ
về tinh thần, chàng thấy chàng cũng không khác gì cậu học trò vô tâm kia,
cả ngày không biết làm gì, ra đứng xem vẽ tranh để mua vui cho qua thì
giờ.
