- Xin phép quan, tôi phải ra chợ thu nhặt tiền nong để vào nộp cụ. Tôi
nhờ vả cụ nhiều quá nên không dám chây lười, phải cố cầm bán đi mà trả,
lần này còn lần khác. Nếu không đủ, quan làm ơn nói giùm hộ.
Doãn hỏi:
- Bác thiếu bao nhiêu?
- Bẩm năm chục.
Doãn sửng sốt. Bác Trạch nhận thấy vẻ ngạc nhiên trên nét mặt Doãn,
liền giảng giải:
- Thường thường tôi chỉ đến nhờ cụ năm ba đồng để lấy tiền buôn bán.
Lần này nợ nhiều như thế là vì hồi năm ngoái, thầy cháu mất, phải cần mấy
chục bạc đưa ma. Giá độ ấy cụ không thương mà giúp cho, thì thật không
biết xoay xở thế nào.
Doãn đã toan cất tiếng trách bác Trạch vay tiền để tiêu một cách vô lý,
nhưng chàng cho là việc đã qua rồi; chàng định chốc nữa về xem sổ nợ để
xin mẹ nuôi cho bác Trạch số tiền lời, chỉ đòi lại số tiền gốc thôi.
Sắp về đến cổng nhà, Doãn phải đi thong thả lại vì chợ họp đã đông.
Chàng cúi đầu đi rẽ qua dãy lều bán chuối để ra phía sau chợ theo đường tắt
về nhà như người đi trốn. Mỗi lần nhìn những người nhà quê nhem nhuốc
ngồi bệt xuống Doãn, bên những đống rác hôi hám, hàng bán lèo tèo mấy
thức quà vặt bẩn thỉu, đầy cát bụi, và mỗi lần ngửi thấy mùi quần áo, mùi
mồ hôi người lẫn với trăm nghìn thứ mùi khác ở các hàng xông lên, Doãn
có cái cảm tưởng khó chịu về sự bất di dịch của những xã hội quê, bao giờ
cũng khốn nạn, cũng nghèo xơ xác như bao giờ. Chàng thấy cảnh ấy hai
mươi năm trước cũng vậy; chàng buồn bã đoán rằng mấy mươi năm sau
nữa rồi cũng thế này thôi, không có chút hy vọng gì về một sự thay đổi
hoàn toàn và kịch liệt như một trận gió mạnh nổi lên thổi sạch hết bụi cát,
rác rơm.
