bỏ hết đau buồn đi. Rồi từng người một, Nazira, Azizza và Hanan bé bỏng
được các con rể của Mohammed đặt vào một nấm mồ duy nhất. Phải chôn
họ cùng nhau, vì chẳng còn chỗ nào trong nghĩa trang ngập tràn bia mộ này
cho ba phần mộ riêng biệt.
Ai đã làm việc này? Vài ngày sau đó, cảnh sát khu vực nói rằng có vài
phe cánh người Palestine chiếm tòa nhà của chúng tôi hình như đã vướng
vào một trận chiến với một phe nhóm khác trong khu nhà. Cảnh sát khẳng
định rằng mỗi gia đình đều liên minh với một phe phái PLO khác nhau. Họ
nói rằng, phái bị thua đã đến cầu viện nhóm PLO của mình và đưa vài
người mang chất nổ dẻo tới làm nổ tung cả tòa nhà. Khoảnh khắc trước khi
châm ngòi nổ, hình như họ đã báo trước cho họ hàng của mình bò ra ngoài
bằng lối cửa trước. Những người còn lại thật không may mắn. Tổng cộng là
mười chín người, gồm cả những người tị nạn, một giám đốc ngân hàng
người Hà Lan và người gác cửa cao lớn của ông ta ở căn hộ phía dưới tôi,
và người phụ nữ tóc vàng xinh đẹp ở tầng trên mà tôi chẳng bao giờ biết
tên, đã chết theo kiểu Beirut, một cái chết ngớ ngẩn và đáng hổ thẹn nhất:
chết không cần lý do gì hết.
Viễn cảnh luôn luôn hiển hiện về một cái chết bất ngờ, chết một cách vô
nghĩa biến Beirut thành đáng sợ với tôi. Suốt từ khi bắt đầu cuộc nội chiến
Liban, rất nhiều trận đánh ở Beirut gồm cả bắn tỉa hay nã pháo từ những
khoảng cách rất xa; những người tham chiến thường chẳng bao giờ nghĩ
xem những viên đạn hay mảnh pháo sẽ bắn vào đâu, họ thậm chí chẳng
thèm quan tâm đến điều đó. Khi những chiếc xe đánh bom trở thành mốt
vào cuối những năm 1970 thì cuộc sống ở các đường phố Beirut trở nên
kinh hoàng hơn nữa, vì bạn chẳng bao giờ biết liệu chiếc xe bạn vừa đi qua,
tựa vào, hay đậu phía sau sẽ nổ tung như pháo hoa bởi gần một trăm cân
thuốc nổ của đội quân điên rồ nào đó được đóng gói ngay dưới nắp ca pô.
Một trong những cái chết khủng khiếp nhất ở Beirut mà tôi từng chứng
kiến ở cạnh tòa nhà có căn hộ của tôi, xảy ra hồi tháng Tám năm 1982, khi
những chiếc phản lực của Israel thả bom vào tòa nhà tám tầng ở khu Tây
Beirut đầy lút hàng trăm người tị nạn Palestine. Tòa nhà đổ sập như thể
được làm bằng bìa, chôn sống tất cả mọi người trong đó. Có lời đồn đại
