và nghi lễ kỷ niệm của tôi. Người ta đều biết rằng luật Do Thái quy định
rằng một người Do Thái không theo đạo vẫn là một người Do Thái, nhưng
người ta không biết cách để liên hệ với người đó, bởi vì người ta không có
khái niệm về dân Do Thái mà không có Sinai. Quan điểm của tôi là đầu tiên
anh phải trở thành một con người trước khi anh có thể tới được Sinai.
Không ai một mình mà làm nên Sinai được.”
Được rồi, nhưng điều đó có liên hệ với Israel ngày nay như thế nào?
“Điều đó có nghĩa là tôi sẵn sàng chấp nhận điều này bất chấp sự đa
dạng của các quan điểm tôn giáo ở đây, chúng tôi là một quốc gia,”
Hartman trả lời. “Bây giờ, ai là những người chơi trong quốc gia này?
Những ai ở trong đội hình này? Tất cả mọi người đều xếp hàng với tôi ở Ai
Cập, tất cả mọi người đều xếp hàng với tôi ở Auschwitz, tất cả mọi người
nói rằng, tôi muốn lịch sử Do Thái tiếp tục, chẳng hề gì dù cam kết của anh
ta hay của chị ta còn lờ mờ đến thế nào hoặc là việc hiểu biết về lịch sử đó
của họ khác nhau ra sao. Đó là đội hình của tôi. Tôi chơi trong đội hình Do
Thái đó. Được rồi, tiếp theo. Bây giờ chúng tôi đang chơi như thế nào? Luật
lệ nào sẽ được áp dụng? Đó là Sinai. Sinai là nơi chúng tôi đã thiết lập nên
các luật lệ.”
Nhưng từ những gì tôi thấy được về đạo Do Thái dòng Chính thống ở
Israel, cách hiểu chính thức về các luật lệ không hòa hợp lắm với thế giới
hiện đại. Cách hiểu của ông về sự việc xảy ra ở Sinai khác biệt như thế nào
với người Haredim hay Gush Emunim?
“Hãy để tôi bắt đầu bằng việc bày tỏ rằng tôi tin là chúng tôi vẫn còn
tranh cãi về điều chúng tôi nghe được ở Sinai,” Hartman đáp lời. “Với tôi,
Sinai tượng trưng cho điều mà dân Do Thái phải đặt các câu hỏi về bản
chất. Chia sẻ vận mệnh, chia sẻ nỗi đau, và chia sẻ sự áp bức mà không có
một bản chất là không đủ để duy trì một cộng đồng. Đó là điều mà những
người theo Chủ nghĩa Phục quốc trần tục không hiểu được. Những người
Do Thái thế tục thành lập nhà nước Israel chỉ quan tâm tới trải nghiệm ở Ai
Cập đã khiến họ thành một dân tộc, và họ bỏ qua bản chất được đưa ra ở
Sinai. Đối với tôi, đạo Do Thái nên là một cách sống không chỉ cho các cá
nhân, mà còn đưa ra vài chỉ dẫn có giá trị sâu sắc về tình hình chính trị,
