4. Luật Hama
Một âm thanh không ngừng, giống như tiếng kẽo kẹt của chiếc xe bò kéo,
vang lên từ phía bờ sông, vọng tới những con phố chật chội rồi tràn ngập
cả thị xã - có thể nghe thấy nó cả khi ở trong xó xỉnh xa xôi tăm tối nhất.
Đó là tiếng động do những guồng nước của Hama gây ra - một tiếng “kêu
khóc” gần giống như tiếng người tăng lữ báo giờ cầu nguyện, khó chịu, thê
thiết và vô tận.
- Trích từ phần viết về thành phố Hama trong cuốn sách hướng dẫn năm
1977, Syria Today (Syria Ngày nay) của Jean Hureau.
Tôi lại được thưởng ngoạn vô khối yên lặng ở Hama, vì lúc tôi đến đây,
những guồng nước đã bị hỏng rồi. Giọng của người tăng lữ vẫn chết cứng
như vậy, và chỉ có những tiếng kêu khóc mà ai cũng nghe thấy vang khắp
các khu phố chật chội của những người góa phụ và bọn trẻ mồ côi sống sót
sau cuộc thảm sát.
Thậm chí khi tôi đến, vài ba tháng sau khi bao nhiêu người bị giết, máu
chưa được cọ sạch đã đổ xuống dòng Orontes uốn khúc quanh thành phố,
tạo thành một nét riêng biệt khiến cho Hama trở thành đô thị đẹp nhất Syria.
Rảo bước qua những đường phố gần như hoang vắng, cuốn sổ ghi chép giấu
kỹ trong chiếc túi sau lưng nên chẳng ai biết tôi là một nhà báo, đầu tiên tôi
quá choáng váng khi bắt chuyện với bất cứ ai đó. Tuy rằng, tôi đã chẳng cần
phải vậy, vì tôi đã thấy cả một vùng những tòa nhà bị phá vụn đưa ra bằng
chứng câm lặng cho những sự kiện gây chú ý đã xảy ra ở đây những tuần
đầu tiên hồi tháng Hai năm 1982. Cả thành phố trông như thể bị một cơn
bão càn đi quét lại cả tuần trời – nhưng đó lại chẳng phải việc làm của Bà
Mẹ Thiên nhiên.
Cho tới nay, chẳng ai biết rõ có bao nhiêu xác người đã bị chôn vùi dưới
cả biển những ngôi nhà đổ nát và tầng tầng lớp lớp bê tông, nhưng theo Tổ
chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International) trong báo cáo về Syria hồi
tháng Mười một năm 1983 ước chừng có khoảng từ 10.000 đến 25.000
