H
Hành động, Hành vi/Việc đã làm và Trách nhiệm/Lỗi [Đức:
Handlung, Tat und Schuld; Anh: action, deed and responsibility]
Con người, và cả những thực thể không phải người, luôn hành động và
phản ứng đối với nhau và đều hoạt động tích cực theo nhiều cách khác
nhau. Đối với từ “hoạt động tích cực” và “sự hoạt động” trong nghĩa rộng
này, Hegel dùng các từ tätig (Anh: “active”) và Tätigkeit (Anh: “activity”).
Từ quen thuộc để chỉ hành động của con người là Handlung (Anh:
“action”), từ động từ handeln (“hành động”; Anh: “to act”) (nghĩa đen là
“nắm lấy” hay “nắm bằng tay”). Hegel thường xét hành động trong văn
cảnh của TINH THẦN khách quan, và, chuyên biệt hơn, của LUÂN LÝ.
Hành động, nhất là hành động luân lý, được xem như là nỗ lực của Ý CHÍ
để tự hiện thực hóa một cách thích hợp với tính PHỔ BIẾN cơ bản của nó.
Một hành động tiền-giả-định một môi trường bên ngoài độc lập với ý
chí của tôi và tôi có một tri thức không hoàn chỉnh về môi trường ấy.
Chẳng hạn, giả định rằng tôi cần ánh sáng khi ở trong một khu rừng, tôi đốt
một đám cỏ, nhưng rồi lửa lan ra và cả khu rừng lẫn một ngôi làng bên
cạnh bị cháy rụi. Trong thuật ngữ của Hegel, việc đốt đống cỏ là Vorsatz,
tức chủ ý của tôi. Còn việc khu rừng và ngôi làng bị cháy, cùng với tất cả
những hệ quả, chính là việc đã làm (Tat/Anh: deed) của tôi, cho dù những
hệ quả ấy được dự kiến hay không. Thế nhưng, bao nhiêu phần trong việc
đã làm của tôi bị quy thành trách nhiệm hay lỗi (Schuld) của tôi và được
xem như là hành động của tôi (Handlung)? Việc cháy khu rừng và ngôi
làng hoặc chỉ là việc đốt đống cỏ? Quan niệm thứ nhất cho rằng hành động
của tôi gắn liền với việc thực hiện chủ ý của tôi (Vorsatz/Anh:design), tức
đốt đống cỏ. Nhưng, điều ấy không thỏa đáng. Tôi ắt đã có thể dự kiến một
sự liên kết rộng hơn (hay một phần nào đó), và cho dù tôi không hề dự kiến
hay có ý định, tôi có thể (và phải) có ý thức về những hệ quả có thể xảy ra,
