ra rõ rệt”, cả về nghĩa đen lẫn nghĩa ẩn dụ. Vì thế, Phänomenologie là
nghiên cứu về các hiện tượng theo một trong hai nghĩa trên đây.
Chữ này xuất hiện lần đầu tiên trong NO của J. H. Lambert. Công
trình này gồm 4 phần: (1) Dianoologie hay học thuyết về các quy luật của
tư duy; (2) Alethiologie hay học thuyết về chân lý trong chừng mực chân lý
này đối lập với sai lầm; (3) Semiotik hay học thuyết về sự biểu thị các tư
tưởng và sự vật; (4) Phänomenologie hay học thuyết về hiện tượng
(Schein). Mục đích của Phänomenologie là “tránh hiện tượng/ảo tượng
(Schein) để thâm nhập vào chân lý”. Nhưng Schein không đơn thuần là sự
sai lầm: nó là cái trung gian giữa CHÂN LÝ và sai lầm. Vì thế, quang học
phát hiện ra các quy luật xa gần cho phép ta, từ Schein mà ta thấy nơi sự
vật, xác định bản tính đúng thật của sự vật, và ngược lại, từ bản tính của sự
vật, xác định cái sẽ là Schein của nó từ một viễn tượng nào đó. Các phương
pháp làm việc của môn quang học có thể được khái quát hóa để bao quát
toàn bộ phạm vi của Scheine: cảm giác, tâm lý, luân lý, cái có lẽ đúng (das
Wahrscheinliche, nghĩa đen là “tựa như thật, có vẻ thật”), v.v.
Phänomenologie, vì thế, là môn “quang học siêu việt” (“transcendent
optics”): nó phát hiện ra “viễn tượng siêu việt” qua đó mỗi một loại hình
Schein được quan hệ với chân lý và vì thế cho phép ta xác định chân lý từ
cái Schein. Kết quả của điều này sẽ không phải là thông tin rời rạc mà là
một hệ thống nhận thức khoa học hoàn chỉnh.
Herder đánh giá cao hiện tượng học của Lambert và nhìn thấy trước
một hiện tượng học mỹ học: “Vì cái đẹp có thể nhìn thấy chẳng qua chỉ là
hiện tượng (Erscheinung), nên cũng có một môn khoa học lớn và hoàn
chỉnh về hiện tượng này, đó là hiện tượng học mỹ học đang chờ đợi một
Lambert thứ hai” (Kritische Wälder (Critical Woods), IV, 1769). Công trình
này không được xuất bản trước năm 1846, nhưng lại đề cập đến “hiện
tượng học về cái đẹp” xuất hiện ở nhiều chỗ khác trong các tác phẩm của
ông. Các nghiên cứu hiện tượng học của ông về thị giác, thính giác và xúc
