trong khái niệm vô hạn, tức Ý NIỆM tuyệt đối. Nhưng cũng giống như
Kant, ông không đưa ra được câu trả lời thỏa đáng nào cho câu hỏi: thế giới
là hữu hạn hoặc vô hạn trong không gian và thời gian.
Đinh Hồng Phúc dịch
Luân lý [Đức: Moralität; Anh: morality]
Cả ba chữ tiếng Đức chỉ “luân lý” đều rút ra từ một từ chỉ TẬP TỤC:
Ethik xuất phát từ chữ Hy Lạp ethos, Moralität từ chữ La-tinh mos [số
nhiều là mores], và Sittlichkeit từ chữ Sitte trong tiếng Đức. Nhưng chỉ
trong trường hợp Sittlichkeit (ĐỜI SỐNG ĐẠO ĐỨC), Hegel mới nhấn
mạnh phả hệ này: Ethik ít quan trọng với ông, nhưng đôi khi ông cũng dùng
nó để chỉ cả Sittlichkeit lẫn Moralität. Moralität thường được dùng để chỉ
“luân lý cá nhân”, nhất là với Kant.
Hegel chia sẻ các niềm tin của Kant rằng có luân lý nghĩa là có lý tính,
rằng tính lý tính là cốt lõi trung tâm của bản tính [tự nhiên] của con người,
và vì thế có luân lý là có TỰ DO. Nhưng ông phản bác (những gì ông xem
là) một số đặc điểm khác trong nghiên cứu của Kant: rằng tính lý tính đặt
cơ sở cho luân lý chính là tư tưởng thuần lý của riêng mỗi người, chứ
không phải tính lý tính được hiện thân trong các định chế của xã hội; rằng
có một sự ĐỐI LẬP rạch ròi giữa LÝ TÍNH (hay nghĩa vụ) với xu hướng;
rằng luân lý là vấn đề của cái PHẢI LÀ, và nó chứa đựng một cuộc hành
hương vô tận hướng đến cái thiện tối cao. Luân lý là một giai đoạn cao hơn
của sự phát triển của con người so với Sittlichkeit của người Hy Lạp, vì nó
nâng cao TỰ-Ý-THỨC của ta, và trong một hình thức đã được chỉnh sửa,
nó là một đặc tính bản chất của NHÀ NƯỚC hiện đại. Nhưng nó phải phục
tùng đời sống đạo đức và tự giới hạn phần lớn vào việc chấp nhận có phản
tư những quy chuẩn và định chế trong xã hội của ta. (Trong PQTN,
Moralität được nối kết chủ yếu với giới tư sản).
