VƯỢT BỎ trong cái TOÀN THỂ nảy sinh từ nó. Vì thế, Hegel không phải
là nhà nhất nguyên luận cũng không phải là nhà nhị nguyên luận. Nếu có
một con số bất kỳ nào gán cho ông, thì đó là con số 3.
Hegel có những luận cứ riêng biệt để phản bác cả thuyết nhị nguyên
lẫn thuyết nhất nguyên. Thực thể duy nhất được thuyết nhất nguyên đặt
thành định đề là hoàn toàn không được quy định, vì TÍNH QUY ĐỊNH bao
hàm sự PHỦ ĐỊNH. Thuyết nhị nguyên thì vừa luộm thuộm về mặt trí tuệ
lại vừa không ổn định về mặt nhận thức luận, vì triết gia phải tiếp cận về
mặt nhận thức đối với cả hai loại thực thể: trong hai thực thể ấy hoặc là
thực thể này bao trùm (übergreift) thực thể kia về mặt nhận thức và như thế
là không bằng vai phải lứa với nó, hay bản thân triết gia phải là loại thực
thể thứ ba, bên cạnh hai thực thể kia. (Hegel nhận thấy sự khiếm khuyết
này trong CÁI TUYỆT ĐỐI hay BẢN THỂ ở Spinoza. Nhưng sự khiếm
khuyết ấy cũng có ở thuyết nhị nguyên của Plato về các MÔ THỨC và các
hiện tượng, vì LINH HỒN nhận biết có hai lĩnh vực [hay hai thế giới] ấy
không thể thuộc về lĩnh vực hay thế giới nào cả, một khó khăn mà chính
Plato cũng đã nêu ra cả trong đối thoại Sophist lẫn trong đối thoại
Parmenides.
Cấu trúc nhịp ba có một lịch sử lâu dài. Với các triết gia Hy Lạp thời
kỳ đầu, hạn từ thứ ba của nhịp ba thường là điểm giữa hai mặt đối lập. Các
triết gia phái Pythagore coi các sự vật là sự cân bằng giữa các mặt đối lập;
Plato trong Philebus coi chúng là sự pha trộn giữa cái VÔ HẠN và cái
GIỚI HẠN, và Aristoteles thì lại coi đức hạnh là sự trung dung giữa hai
thói xấu đối lập nhau. Nhưng nhịp ba hầu như là đặc trưng của thuyết
Plato-mới. Plotinus đặt thành định đề ba hypostaseis (“bản thể”): cái Một,
trí tuệ và linh hồn thế giới. Trí tuệ đến lượt nó lại có ba giai đoạn: tồn tại,
sự sống và tư tưởng. Cùng với nhiều triết gia khác, Proclus, có óc hệ thống
hơn, cũng đặt thành định đề bộ ba: tồn tại - sự sống - trí tuệ, nhưng ông
biện minh chúng bằng một nguyên tắc: mọi NGUYÊN NHÂN đi đến KẾT
QUẢ của nó nhờ vào cái ở giữa hay trung dung (meson). Để đảm bảo cho
