(c) Một phán đoán, khác với một mệnh đề, hàm ý sự không chắc chắn
nào đó sẽ được giải quyết bằng cách viện đến một bằng chứng: “Bạn của
bạn đã mất” là một phán đoán chỉ khi có sự hoài nghi không biết người ấy
mất thật hay chỉ đang hôn mê.
Những tiêu chuẩn này không trùng khít với nhau và sự áp dụng của
chúng là không chắc chắn.
Hegel chấp nhận quan niệm thông thường rằng Urteil và urteilen xuất
phát từ tiếp đầu ngữ ur- (nguyên thủy) và động từ teilen (phân chia), vì thế
có nghĩa là một sự “phân chia nguyên thủy”. Hölderlin, trong bản văn
Judgment and Being [Phán đoán và Tồn tại] (1795), đã lập luận rằng Urteil
là “sự phân chia nguyên thủy giữa ĐỐI TƯỢNG và CHỦ THỂ vốn đã
thống nhất sâu xa nhất trong TRỰC QUAN trí tuệ... “Tôi là Tôi” là minh
họa vừa vặn nhất cho khái niệm này”. Với Hegel, phán đoán là sự phân
chia nguyên thủy hay “sự phân hóa” của KHÁI NIỆM thành “những mô-
men” của nó là tính phổ biến, tính đặc thù và tính cá biệt. Điều này có một
số hàm ý sau:
(a) Hegel bác bỏ quan niệm chính thống rằng phán đoán chứa đựng sự
nối kết các khái niệm.
(b) Giống như khái niệm không đơn giản là một thực thể lô-gíc trừu
tượng, mà thấm đẫm trong tinh thần (con người) và trong thế giới, nên các
hình thức phán đoán có một “ý nghĩa khách quan” (Bedeutung): chẳng hạn,
sự phát triển của một cái cây từ hạt mầm của nó là một phán đoán, và mọi
sự vật HỮU HẠN, do sự không trùng khít giữa khái niệm và thực tại của
chúng, đều là một phán đoán. (Ở đây, Hegel đang nghĩ về “câu” hay phán
đoán về cái chết mà mọi vật hữu hạn đều phải tiêu vong).
(c) Bốn loại phán đoán, dù chúng nảy sinh từ sự phân chia khái niệm,
lần lượt là những phương cách ngày càng đầy đủ hơn để khôi phục tính
thống nhất của khái niệm. Mỗi loại có ba tiểu loại:
