một người Tin Lành mất đức tin, vì sự phủ định như thế là mang tính xác
định. Rồi thì, bằng sự tiếp tục PHẢN TƯ, mỗi người giành lại được đức tin
mà mình đã đánh mất: họ phủ định sự phủ định. Nhưng cả hai đều không
quay trở lại đức tin không-phản-tư đã đánh mất: bây giờ nó là một đức tin
có tính phản tư, được làm phong phú lên bởi hành trình quay trở lại, nhờ đó
đạt đến đức tin được phản tư. (Hegel thường xem các giai đoạn muộn hơn
của Lô-gíc học, LỊCH SỬ, sự sống, v.v., là sự khôi phục giai đoạn trước đó
trên một cấp độ cao hơn).
(c) Các trường hợp (a) và (b) đều đòi hỏi sự gắn bó của các cá nhân
với một trong những tín điều ngang hàng nhau, trong đó tín điều này phủ
định (những) tín điều kia. Nhưng sự phủ định của phủ định thường dẫn đến
việc vượt bỏ toàn bộ dãy của những sự phủ định ngang hàng nhau. Theo
đó, sự phủ định của phủ định có thể là (i) nỗ lực tán thành và lần lượt
thưởng thức sự đa dạng tưởng như vô tận của những tín điều cạnh tranh
nhau (xem: sự CHÂM BIẾM); (ii) rút lui vào trong chính mình, thoát ra
khỏi tất cả những tín điều và những niềm tin cạnh tranh nhau; hay (iii) chấp
nhận một tín điều bao hàm tất cả những tín điều khác và không phủ định
chúng, mà chỉ phủ định yêu sách độc quyền của chúng hay việc chúng phủ
định lẫn nhau. Loại phủ định kép này là sự VÔ HẠN. Giải pháp (i) là, hay
bị thống trị bởi tính vô hạn tồi, tức bởi sự tuần tự vô tận của các thực thể
hữu hạn, mỗi cái phủ định cái trước nó. (ii) là một loại vô hạn đúng thật, vì
nó bao hàm sự quay trở lại mang tính vòng tròn của cái gì đó vào trong
chính mình. Trong Khoa học Lô-gíc, nó xuất hiện như là sự tồn tại-CHO-
MÌNH, điển hình bởi cái Tôi tự phản tư, vượt lên trên dãy những CHẤT
nhất định. (iii), cũng là vô hạn đúng thật, xuất hiện hầu như nổi bật trong Ý
NIỆM tuyệt đối bao hàm mọi quy định của TƯ TƯỞNG đã xuất hiện trước
đó trong Lô-gíc học. Mặc dù Hegel xem (i) và (ii) là các giai đoạn lịch sử
tất yếu, nhưng ông chuộng giai đoạn (iii) hơn, chẳng hạn như là một sự trả
lời cho sự đa dạng của các nền triết học cạnh tranh nhau ở bề ngoài.
