những đặc tính chung hay BẢN CHẤT của chúng và trình bày bản chất
bằng các ĐỊNH LUẬT phổ quát vốn không chứa đựng những thuật ngữ
thường nghiệm cấp thấp, chẳng hạn như “đá”, mà chỉ chứa đựng những
thuật ngữ khái quát cao hơn như “vật thể”, “sự hút”, “sự đẩy”. Rồi cấp độ
cao hơn nữa, Lô-gíc học Hegel, dù bị quy định bởi các bất tất thường
nghiệm cũng như bởi các kết quả của các khoa học tự nhiên và các khoa
học khác, vẫn trừu tượng hóa khỏi các điều kiện này và vận hành ở cấp độ
TƯ TƯỞNG thuần túy. Ở cấp độ ấy, Hegel tin rằng, nhiều trong số các kết
quả của các khoa học vốn thoạt đầu có được một cách thường nghiệm có
thể tỏ ra là tất yếu (BKT I, §12). (Theo Hegel, Lô-gíc học không chứa đựng
sự bất tất: bất kỳ phạm trù nào được mang lại thì đều có duy nhất một phạm
trù đi sau nó).
Tuy nhiên, Hegel tin rằng có một yếu tố không thể gạt bỏ được của
tính bất tất trong thế giới, không những trong TỰ NHIÊN (là nơi, chẳng
hạn, số lượng các giống vẹt là bất tất và phải được chấp nhận một cách đơn
giản, chứ không được suy diễn hay được giải thích), mà cả trong LỊCH SỬ,
NGHỆ THUẬT, và PHÁP QUYỀN. Điều này đáng nghi vấn vì một số lý
do:
1. Khái niệm về sự bất tất là không rõ ràng: phát biểu rằng cái gì đó là
bất tất có thể có nghĩa là (a) nó là vấn đề ngẫu nhiên đơn thuần, khiến cho
không có lý do gì hết cho nó; (b) có một lý do cho nó (vì sau cùng cái bất
tất “có cơ sở [lý do] tồn tại của mình... ở trong cái khác”), nhưng ta không
thể nào tiếp cận được lý do ấy; (c) lý do của nó có thể tiếp cận được bằng
các khoa học tự nhiên, nhưng triết học không thể chỉ ra hiện tượng là tất
yếu và tiên nghiệm.
2. Cũng mù mờ không kém là khái niệm về việc “vượt qua” sự bất tất
(überwinden, BKT I, §145A). Nếu tính bất tất về số lượng loài vẹt không
thể được vượt qua, thì “vượt qua” phải có nghĩa là “giải thích”, hoặc theo
nghĩa là chỉ ra rằng nếu cho trước những sự kiện khác (không-bất-tất) nào
