TỪ ĐIỂN TRIẾT HỌC HEGEL - Trang 505

ba ngành: praktikē (ví dụ: đạo đức học và chính trị học), poiētikē (ví dụ: tạo
tác, nhất là làm thơ), và theoretikē. Triết học lý thuyết, đến lượt nó, lại được
chia thành prōtē philosophia hay theologikē (“đệ nhất triết học, thần học”
là môn nghiên cứu cả các bản thể thần linh lẫn các đặc điểm tổng quát của
mọi tồn tại xét như là tồn tại), vật lý học (gồm vũ trụ học và tâm lý học), và
toán học. Các nhà Khắc kỷ chia Triết học thành Vật lý học, Đạo đức học và
Lô-gíc học.

Dưới ảnh hưởng của Plato, Aristoteles và các nhà khắc kỷ, các nhà

kinh viện trung đại chia triết học thành SIÊU HÌNH HỌC, bao gồm bản thể
học và THẦN HỌC (thần học tự nhiên, chứ không phải thần học mặc
khải), vật lý học (bao gồm vũ trụ học và tâm lý học), và đạo đức học (bao
gồm chính trị học). Cùng với những sự bổ sung thêm như lý thuyết hay
“phê phán” nhận thức và MỸ HỌC (Baumgarten), sự phân chia này tiếp
tục tồn tại ở Đức cho đến thế kỷ XVIII. Nhưng sự lớn mạnh của khoa học
tự nhiên và các môn khoa học khác cho thấy triết học cần phải được phân
biệt với chúng. Vì thế, vào thời của Hegel, môn “Vật lý học” bị thay thế
bằng môn “triết học TỰ NHIÊN” và tâm lý học bị thay thế bằng môn “triết
học TINH THẦN”. Đối với Hegel, triết học có ba ngành chính: Lô-gíc học,
triết học tự nhiên và triết học tinh thần (BKT I, IIIII). Ngành triết học
tinh thần gồm nhiều bộ môn triết học khác nhau: triết học PHÁP QUYỀN,
triết học LỊCH SỬ, mỹ học hay triết học NGHỆ THUẬT và triết học TÔN
GIÁO.

Các chữ chính yếu trong tiếng Đức dùng để chỉ “triết học”, v.v., có gốc

từ tiếng Hy Lạp, qua tiếng La-tinh: Philosoph (“triết gia”) và Philosophie
được du nhập vào cuối thế kỷ XV, philosophisch (“thuộc về triết học”) và
philosophieren (triết lý, làm triết học) ở thế kỷ XVI. Những nỗ lực tạo từ
mới bằng tiếng Đức bản ngữ nhìn chung không thành công mấy: Paracelsus
dùng chữ Weltweisheit (“sự thông thái thế tục, trần gian”) để chỉ “triết học”,
đối lập với chữ Theosophie (“sự thông thái thần linh, linh thiêng”) hay
Theologie. Chữ này thông dụng ở thế kỷ XVIII với tính cách là thuật ngữ

Liên Kết Chia Sẽ

** Đây là liên kết chia sẻ bới cộng đồng người dùng, chúng tôi không chịu trách nhiệm gì về nội dung của các thông tin này. Nếu có liên kết nào không phù hợp xin hãy báo cho admin.