xung quanh tôi, các thực thể giữ nguyên vẹn cường độ và tính chất đa
dạng các màu sắc của chúng; chúng chịu ảnh hưởng màu sắc của khi
quyển và của bầu trời ít hơn; ở xa, chúng nhòa di, chúng lụi dần; mọi
màu sắc của chúng nhòe lẫn vào nhau; và do khoảng cách gây nên sự
hỗn hợp ấy, tính chất đơn điệu ấy, nên chúng hiện ra xám xịt, xam
xám, một màu trắng đục hoặc trắng sáng ít nhiều, tùy theo địa điểm
của ánh sáng và hiệu quả của mặt trời; hiệu quả ấy cũng giống như
hiệu quả tốc độ quay của một quả cầu lốm đốm những vật màu sắc
khác nhau, khi tốc độ ấy khá lớn để nối các vật ấy lại và biến những
cảm giác riêng biệt của chúng ta về màu đỏ, màu trắng, màu đen, màu
xanh, màu xanh lá cây thành một cảm giác duy nhất và đồng hiện.
Ai chưa từng nghiên cứu và cảm thấy những hiệu quả của ánh
sáng và của bóng tối ở chốn thôn quê, ở cuối rừng sâu, trên các ngôi
nhà trong xóm, trên các mái nhà ngoài phố, về ban ngày, về ban đêm,
thì hãy bỏ bút vẽ đấy; nhất là anh ta đừng có mơ màng trở thành họa sĩ
phong cảnh. Ánh trăng không phải chỉ đẹp trong thiên nhiên mà thôi,
nó còn đẹp trên những cây cối, đẹp trên các sông hồ của Vernet, đẹp
trên những quả đồi của Lutherburg.
Một phong cảnh tất nhiên có thể là thú vị. Chắc chắn những ngọn
núi cao, những cánh rừng, những di tích mênh mông gây ấn tượng
mạnh mẽ. Những ý tưởng linh tinh mà chúng gợi lên rất lớn lao. Tôi
muốn làm cho Moise
hoặc Numa từ đấy hiện xuống lúc nào nên lúc
bấy giờ. Quang cảnh một dòng thác đổ xuống ào ào qua những tảng dá
lởm chởm bọt trùm trắng xóa sẽ làm cho tôi rùng mình. Nếu tôi không
nhìn thấy thác mà chỉ nghe tiếng ầm ầm ở xa xa, “những tai họa hết
sức lừng lẫy trong lịch sử, tôi sẽ tự nhủ, đã qua đi như vậy đấy; thế
gian vẫn đó, và tất cả những chiến tích của chúng chỉ còn là một tiếng
động xa xăm, mơ hồ, mua vui cho minh”. Nếu tôi nhìn thấy một cánh
đồng cỏ xanh, cỏ non và mềm, một dòng suối tưới tắm cho nó, một xó
rừng hẻo lánh hứa hẹn ban cho tôi tĩnh mịch, mát mẻ và kín đáo, tâm
hồn tôi sẽ nôn nao, tôi nhớ đến người yêu của tôi: “Nàng ở đâu? tôi sẽ
