mặt phẳng vô cùng nhỏ. Cái khó là phân bố chính xác ánh sáng và các
bóng tối, vừa trên mặt phẳng, vừa trên mỗi lát vô cùng nhỏ của các
thực thể choán những mặt phẳng này; đó là các hồi quang, những tia
phản chiếu của tất cả các ánh sáng ấy, ánh nọ chồng lên ánh kia. Khi
hiệu quả đó đã được tạo ra (nhưng nó được tạo ra ở đâu và lúc nào?),
mắt ta bị thu hút, nó dừng lại. Chỗ nào nó cũng hài lòng nên chỗ nào
nó cũng dừng lại; nó nhích dần, nó ngắm kỹ, nó trở đi trở lại. Tất cả
đều được liên kết, tất cả đều khớp với nhau. Nghệ thuật và nghệ sĩ bị
quên bẵng di. Trước mắt ta không phải là một bức tranh nữa, mà đó là
tự nhiên, đó là một mảnh của vũ trụ.
Bước đầu tiên dẫn đến chỗ hiểu được cách vẽ sáng tối, đó là
nghiên cứu những quy tắc phối cảnh. Phép phối cảnh đưa các bộ phận
của thực thể gần lại hoặc xa ra chỉ bằng cách giảm dần độ lớn của
chúng, chỉ bằng cách phóng chiếu các bộ phận của chúng, được nhìn
qua một mặt phẳng xen vào giữa mắt và thực thể, và được gắn lên
chính ngay mặt phẳng ấy, hoặc lên một mặt phẳng giả thiết ở phía bên
kia của thực thể.
Hỡi các họa sĩ, hãy dành chút ít thời giờ nghiên cứu phép phối
cảnh, các bạn sẽ được đền bù xứng đáng vì trong thực tiễn nghệ thuật,
các bạn sẽ thấy mình vẽ dễ dàng và chắc tay. Hãy ngẫm nghĩ một chút
mà xem, các bạn sẽ hiểu ra rằng thân thể của nhà tiên tri bao bọc trong
cả một đống vải choàng sù sụ, bộ râu rậm rịt của lão, và mớ tóc lão
lởm chởm trên trán, và vành khăn tráng lệ đem lại cho cái đầu của lão
một tính cách thần tiên, từng điểm từng điểm một đều phải phục tùng
chính những nguyên tắc của một khối đa diện. Lâu dần, nguyên tắc
này cũng sẽ chẳng làm cho các bạn lúng túng gì hơn nguyên tắc kia.
Càng tăng gấp bội con số lý tưởng các mặt phẳng lên bao nhiêu, các
bạn sẽ càng vẽ đúng đắn và chân thật bấy nhiêu; và các bạn đừng ngại
sẽ trở nên nhạt nhẽo vì một điều kiện thêm vào hay bớt đi trong kỹ
thuật của mình.
