thường đi ư? Đáng lẽ nên gạt nó đi thì hơn và đáng lẽ gây hiệu quả
ngược lại, làm cho một vật bình dị, tầm thường trở nên lớn lao thì hay
hơn biết mấy.
Người ta trả lời rằng: thực ra nếu hy sinh các sự cân đối một cách
khéo léo, tòa nhà mới thoạt nhìn sẽ tưởng chừng như lớn lao hơn;
nhưng người ta hỏi, gây nên một sự thán phục lớn lao và đột ngột,
hoặc tạo nên một sự thán phục mới đầu yếu ớt, nhưng càng xem xét
chín chắn và tỉ mỉ, nó càng tăng dần lên, cuối cùng trở thành lớn lao
và giữ nguyên thế mãi, đằng nào tốt hơn.
Người ta thừa nhận rằng nếu hai người hoàn toàn cao bằng nhau,
người nào mảnh khảnh và thon dáng sẽ có vẻ cao lớn hơn một người
hết sức cân đối; nhưng người ta lại hỏi, giữa hai người đó thiên hạ sẽ
hâm mộ người nào hơn; và chẳng lẽ người thứ nhất không đồng ý có
được cái thân hình hết sức cân đối của người cổ đại vì sợ mất đi một
phần nào đó vẻ cao lớn bề ngoài.
Người ta nói thêm rằng tòa nhà chật hẹp mà nghệ thuật làm cho
to lớn ra, cuối cùng thiên hạ vẫn thấy là chật hẹp; còn tòa nhà to lớn
do nghệ thuật và những sự cân đối mà có vẻ bình dị, tầm thường, cuối
cùng thiên hạ vẫn thấy là to lớn, vì người xem không thể tránh khỏi so
sánh mình với một vài bộ phận nào đấy của tòa nhà nên ảnh hưởng bất
lợi của những sự cân đối tiêu tan đi.
Người ta cãi lại rằng thiên hạ đồng ý mất đi cái vẻ cao lớn bề
ngoài mà nhận lấy thân hình hết sức cân đối thì chẳng có gì lạ, bởi vì
họ thừa biết chính nhờ tỷ lệ hết sức cân đối của chân tay mà họ sẽ có
khả năng đáp ứng những công việc khác nhau của đời sống đến mức
hoàn hảo nhất có thể được của mình; chính là sẽ tùy thuộc vào nó sức
mạnh, vẻ đường hoàng, vẻ duyên dáng, nói tóm lại, vẻ đẹp mà sự hữu
ích bao giờ cũng là cơ sở; nhưng vấn đề không phải như thế đối với
một tòa nhà, nó chỉ có một mục tiêu, một mục đích.
Người ta không thừa nhận rằng người xem so sánh mình với một
trong những bộ phận của tòa nhà sẽ gây nên hiệu quả mong đợi và sửa
