Ông đã để lại cho tôi một nỗi ưu tư dễ chịu và kéo dài; đôi khi
người ta nhận thấy điều đó và người ta hỏi tôi: “Cậu làm sao vậy? Cậu
không được bình thường; có chuyện gì xảy ra với cậu thế?”. Người ta
hỏi về sức khỏe của tôi, về tài sản của tôi, về cha mẹ tôi, về các bè bạn
của tôi. Các bạn của tôi ơi! Paméla, Clarisse và Grandison là ba tấn bi
kịch lớn! Vì công việc cần thiết phải dừng đọc, tôi cảm thấy ngán
ngẩm vô cùng; nhiệm vụ gì cũng bỏ đấy đã, tôi cầm lại quyển sách của
Richardson. Các bạn đừng có mở những tác phẩm quyến rũ ấy ra khi
các bạn có nhiệm vụ nào đấy phải hoàn thành.
Ai là kẻ đã đọc những tác phẩm của Richardson mà không ước ao
được biết con người ấy, được là anh em hay là bạn của ông ta? Ai là
kẻ đã không mong ước ông ta được mọi loại phúc lành?
Richardson, Richardson, con người duy nhất dưới mắt tôi ơi, tôi
sẽ đọc anh mãi mãi! Nếu bị bức bách bởi những nhu cầu cấp thiết, nếu
bạn tôi rơi vào cảnh nghèo túng, nếu tài sản còm cõi của tôi không đủ
để chăm sóc cần thiết cho các con tôi ăn học, tôi sẽ bán các cuốn sách
của tôi đi, nhưng anh sẽ vẫn ở lại, anh sẽ vẫn ở lại trên cùng một ngăn
tủ với Moïse, Homère, Euripide và Sophocle; và tôi sẽ lần lượt đọc các
sách ấy.
Người ta càng có tâm hồn tốt đẹp thì người ta càng có khiếu thẩm
mỹ cao nhã và thuần khiết, người ta càng hiểu biết tự nhiên, người ta
càng yêu mến sự thật, người ta càng trân trọng những tác phẩm của
Richardson.
Tôi nghe có những lời chê trách tác giả của tôi về những chi tiết
mà người ta bảo là dài dòng: những lời chê trách ấy đã làm tôi sốt ruột
biết bao!
Bất hạnh cho người tài năng vượt qua những rào cản mà thông lệ
và thời gian đã quy định cho các sản phẩm nghệ thuật, và chà đạp dưới
chân phép tắc và những thể thức của nó! Sẽ phải nhiều năm dài trôi
qua sau khi chết đi, con người ấy mới được đánh giá trả lại công lao
xứng đáng.
