Thế ngày xưa Molière, anh em Quinault, Montménil, thế ngày
nay Brizard và Caillot, ông ấy được những kẻ cao sang và các người
hèn mọn hoan nghênh như nhau, ông có thể trao bí mật và túi tiền của
mình cho ông ấy mà chẳng phải e ngại gì và ông có thể tin tưởng rằng
với ông ấy, danh dự của vợ ông và sự trong trắng của con gái ông
được bảo đảm hơn là với một bậc quyền quý nào đấy trong triều đình
hoặc một vị chức sắc khả kính nào đấy trong giáo hội của chúng ta...
NGƯỜI THỨ NHẤT
Lời khen đó không phải là quá đáng. Tôi buồn lòng vì không
được nghe kể tên nhiều diễn viên hơn nữa đã xứng đáng hoặc đang
xứng đáng với lời khen ấy. Tôi buồn là vì trong số những người có
được cái phẩm chất nó là ngọn nguồn quý giá và phong phú của bao
nhiêu phẩm chất khác, một anh kép lịch thiệp, một cô đào đoan trang
là những hiện tượng hiếm hoi đến thế.
Do đó, chúng ta hãy kết luận rằng họ chẳng có thiên bẩm đặc biệt
gì đâu, và nếu quả thật họ được trời phú cho sự mẫn cảm nó chi phối
họ trong cuộc đời cũng như trên sân khấu thì cái đó chẳng phải là cơ
sở cho tính cách của họ, cũng chẳng phải là lý do khiến họ thành công;
nó thuộc về họ cũng chẳng hơn, chẳng kém gì thuộc về thân phận này
hay thân phận kia của xã hội, và nếu người ta thấy ít diễn viên lớn đến
thế, chính vì các bậc cha mẹ không định phận cho con cái vào kịch
trường; chính vì người ta không chuẩn bị cho mình theo nghiệp đó
bằng một nền giáo dục bắt đầu từ thời niên thiếu; chính vì một gánh
kịch không phải là một tổ chức, như mọi đoàn thể khác, được lập nên
bằng những thành viên rút ra từ tất cả các gia đình trong xã hội, họ đến
với sân khấu do lựa chọn hoặc do thích thú và được sự ưng thuận của
phụ huynh, cũng như đến với binh nghiệp, đến với Pháp đình, đến với
Giáo hội; một gánh kịch lẽ ra phải như thế đối với một dân tộc nào
biết coi trọng, biểu dương và khen thưởng xứng đáng công việc ăn nói
trước công chúng tập hợp lại để được học hỏi, mua vui và sửa mình.
NGƯỜI THỨ HAI
