lại tất cả những thói hư tật xấu của mình và chỉ lấy lại khi trở ra. Tại
đấy, anh ta công bằng, vô tư, là người cha tốt, là người bạn tốt, là bè
bạn của đức hạnh; và tôi thường thấy bên cạnh tôi những kẻ độc ác
phẫn nộ ghê gớm với các hành động mà thế nào họ cũng phạm phải,
nếu họ ở vào cùng một hoàn cảnh mà nhà thơ đã bố trí cho nhân vật bị
họ ghét đắng ghét cay. Lúc đầu, tôi không thành công là vì thể loại xa
lạ với khán giả và với diễn viên; là vì có một thành kiến đã được dựng
lên và đến nay vẫn còn tồn tại chống lại cái mà người ta gọi là hài kịch
sướt mướt; là vì tôi có một lô một lốc kẻ thù ở trong triều, ở ngoài
phố, trong số các quan chức, trong số các tăng lữ, trong số các văn gia.
NGƯỜI THỨ HAI
Làm sao mà ông gây thù chuốc oán nhiều thế?
NGƯỜI THỨ NHẤT
Thực tình, tôi có biết gì đâu, bởi vì tôi chưa bao giờ châm biếm
cả những kẻ cao sang lẫn các người hèn mọn, và tôi chẳng hề cản
bước của ai trên con đường tiền tài và danh vọng. Quả thật tôi ở trong
số những kẻ mà người ta gọi là các triết gia, lúc đó người ta coi là dân
nguy hiểm, và để chống lại họ, ngài thượng thư đã thả ra vài ba tên
gian hiểm không có đạo đức, không có trí tuệ, và tệ hơn nữa là không
có tài ba. Nhưng thôi, ta không nói chuyện đó nữa.
NGƯỜI THỨ HAI
Đấy là chưa kể những triết gia ấy đã làm cho công việc của các
nhà thơ và các nhà văn nói chung thêm khó khăn. Để được nổi danh,
vấn đề không còn là biết gọt giũa một bài thơ tình hay một khúc ca tục
tĩu nữa.
NGƯỜI THỨ NHẤT
Có thể là như vậy. Một thanh niên phóng đãng lẽ ra phải chuyên
cần tới phòng làm việc của họa sĩ, của nhà điêu khắc, của người nghệ
sĩ thu nhận y, thì y lại bỏ mất những năm tháng quý giá nhất của đời
mình, đến hai mươi tuổi vẫn không kế sinh nhai và tài ba chẳng có.
Ông muốn y trở thành gì? Lính tráng hay diễn viên? Anh chàng liền
