NGƯỜI THỨ HAI
Tôi cho rằng ông chẳng còn gì nhiều để nói nữa.
NGƯỜI THỨ NHẤT
Ông nhầm rồi. Tôi cần phải cầm tay ông và đưa ông đến nhà cô
Clairon, vị nữ pháp sư có một không hai kia.
NGƯỜI THỨ HAI
Cô ta ít ra cũng đã hãnh diện về nghề nghiệp của mình.
NGƯỜI THỨ NHẤT
Cũng như tất cả các cô nào đã diễn xuất sắc sẽ hãnh diện. Chỉ có
các diễn viên bị huýt sáo xua đuổi mới khinh bỉ sân khấu. Tôi cần phải
cho ông thấy cô Clairon đang trong cơn phẫn nộ thật sự. Nếu do tình
cờ cô ta vẫn giữ nguyên cử chỉ, giọng nói, điệu bộ kịch với tất cả sự
trau chuốt, với tất cả sự khoa trương của cô, ông sẽ không ôm bụng
hay sao và ông có thể nhịn cười ngặt nghẽo được không? Lúc đó ông
bảo tôi thế nào? Ông không tuyên bố minh bạch rằng sự xúc cảm thực
sự và sự xúc cảm đóng kịch là hai chuyện hết sức khác nhau ư? Ông
chế giễu cái mà chắc hẳn ông đã thán phục ở nhà hát; và tại sao thế,
thưa ông? Đó là vì cơn phẫn nộ thực của cô Clairon giống với cơn
phẫn nộ giả vờ, và ông phân biệt chính xác cái mặt nạ của dục vọng ấy
với cá nhân cô. Vậy, những hình ảnh của các dục vọng ở nhà hát
không phải là những hình ảnh thực của chúng, đó chỉ là các chân dung
khuếch đại, những bức phác họa lớn phải phục tùng các quy tắc ước
lệ. Thế mà, ông hãy tự vấn ông, ông hãy tự hỏi ông mà xem. Nghệ sĩ
nào sẽ gò mình một cách nghiêm ngặt nhất vào trong các quy tắc ấn
định ấy, diễn viên nào sẽ nắm được tốt nhất lối khoa trương bắt buộc
ấy, người bị tính cách riêng của mình chế ngự, hay người bẩm sinh
không tính cách, hay người hút bỏ nó đi để khoác vào một tính cách
khác vĩ đại hơn, tôn quý hơn, mãnh liệt hơn, cao cả hơn? Người ta là
bản thân mình do bẩm tính; người ta là kẻ khác do mô phỏng; trái tim
được giả định thì không phải là trái tim của chính mình. Vậy tài năng
thực sự là gì? Cái tài biết rõ những biểu hiện bên ngoài của tâm hồn
